Zaman dəyişir: Hər kəs bir saniyəsini itirəcək

Yaxın bir neçə ildə hər kəs vaxtının bir saniyəsini itirəcək.

Bakıvaxtı.az xarici mətbuata istinadla xəbər verir ki, yeni bir araşdırmaya görə, bunun tam olaraq nə vaxt baş verəcəyi insanların təsiri ilə müəyyən ediləcək.

Məlumata görə, qütb buzlarının əriməsi Yerin fırlanmasını dəyişir.

Günlərimizi təyin edən saat və dəqiqələr Yerin fırlanması ilə müəyyən edilir. Lakin bu fırlanma sabit deyil, Yerin səthində və ərimiş nüvəsində baş verənlərdən asılı olaraq bir qədər dəyişə bilər. Görünməz dəyişikliklər o deməkdir ki, zaman-zaman dünya saatları "sıçrayış saniyələri" ilə tənzimlənməlidir. Bu kiçik bir dəyişiklik kimi görünə bilər, lakin hesablama sistemlərinə böyük təsir göstərə bilər.

İllər keçdikcə zamana çoxlu saniyələr əlavə olundu. Lakin uzun müddət davam edən yavaşlama tendensiyasından sonra Yerin fırlanması nüvəsindəki dəyişikliklər səbəbindən indi sürətlənir. Fransadakı Beynəlxalq Çəki və Ölçülər Bürosunun Zaman Departamentinə görə, yaxın zamanlarda bir saniyə azalmalıdır.

Vaxt necə ölçülür?

1955-ci ilə qədər bir saniyə Yerin ulduzlara nisbətən bir dəfə fırlanmasına sərf olunan vaxtın bir hissəsi kimi müəyyən edilirdi. Sonra fiziki saniyəni təyin etmək üçün daha sabit bir üsul olduğunu sübut edən yüksək dəqiqlikli atom saatları dövrü gəldi. 1960-cı illərin sonlarından başlayaraq dünya vaxt zonalarını təyin etmək üçün əlaqələndirilmiş universal vaxtdan (UTC) istifadə etməyə başlayıb. UTC atom saatlarına əsaslanır, lakin hələ də planetin fırlanması ilə ayaqlaşır.

Bununla belə, fırlanma sürəti sabit olmadığından, iki vaxt şkalası tədricən bir-birindən ayrılır. Bu o deməkdir ki, onları yenidən sıraya gətirmək üçün arabir “saniyə atlama” əlavə edilməlidir. Uzunmüddətli perspektivdə Yerin fırlanmasındakı dəyişikliklərdə okean dibindəki gelgitlerin sürtünməsi üstünlük təşkil edirdi ki, bu da onun fırlanmasını ləngidib.

Son zamanlar insanların planeti istiləşdirən qalıq yanacaqları yandırması nəticəsində yaranan qütb buzlarının əriməsinin təsiri də əsas faktora çevrilib. Okeanda buzların əriməsi ilə ərimiş su qütblərdən Ekvatora doğru hərəkət edir və Yerin fırlanma sürətini daha da ləngidir.

Ay Tac