Bəşər Əsədin kütləvi məzarları yenidən gündəmə gəlib.
Bakıvaxtı.az “leFigaro.fr”ə istinadən xəbər verir ki, Reuters-in məlumatına görə, Suriyanın keçmiş lideri rejimi iki il ərzində minlərlə cəsədi Suriyanın ən böyük məlum kütləvi məzarlıqlarından birindən maşınla bir saatdan çox məsafədə, səhranın dərinliklərinə daşımaq üçün gizli əməliyyat həyata keçirib.
Bu çərşənbə axşamı dərc edilən Amerika agentliyinin araşdırması göstərir ki, cəsədlərin Əl-Quteyfə kütləvi məzarlığından onlarla kilometr aralıda yerləşən başqa gizli yerə köçürülməsi əməliyyatı "Yer kürəsini köçürmə əməliyyatı" adlanıb və bu proses 2019-cu ildən 2021-ci ilə qədər həyata keçirilib. Məqsəd B. Əsəd hökumətinin törətdiyi cinayətləri ört-basdır etmək və onun imicini bərpa etmək olub.
Reuters agentliyinin məlumatına görə, uzunluğu iki kilometr (1,2 mil) olan ən azı 34 xəndəklə Dhumair yaxınlığındakı səhra çuxuru Suriya vətəndaş müharibəsi zamanı yaradılan ən böyük çuxurlardan biridir. Orada on minlərlə insan dəfn oluna bilər.
2019-cu ilin fevralından 2021-ci ilin aprelinə qədər
Reuters-in məlumatına görə, Suriya diktatorunun adamları təxminən 2012-ci ildə, vətəndaş müharibəsinin başlanğıcında Əl-Quteyfədə ölüləri dəfn etməyə başlayıblar. Çuxurda diktatorun həbsxanalarında və hərbi xəstəxanalarda ölən əsgər və məhbusların cəsədləri var idi. 2014-cü ildə suriyalı insan haqları müdafiəçisi yerli mediada fotolar dərc edərək, Əl-Quteyfə məzarlarının mövcudluğunu ifşa etmiş, çuxurun mövcudluğunu və onun Dəməşqin kənarındakı ümumi yerini açıqlamışdı. Onun dəqiq yeri bir neçə ildən sonra məhkəmə ifadəsi zamanı məlum olub.
Demək olar ki, hər həftə 2019-cu ilin fevralından 2021-ci ilin aprel ayına qədər torpaq və insan qalıqları ilə dolu altı-səkkiz yük maşını Əl-Quteyfadan Dhumair səhrasına gedirmiş. Reuters agentliyinə müsahibə verən əməliyyat iştirakçıları iki yük maşını sürücüsü, üç mexanik, bir buldozer operatoru və transferin ilk günlərindən cəlb edilmiş Əsədin elit Respublika Qvardiyasının keçmiş zabiti də daxil olmaqla, kütləvi məzarlığın "qoxusunu" xatırladıblar. İki sürücü və zabitin sözlərinə görə, rejim liderləri onlara köçürmənin məqsədinin Əl-Quteyfə kütləvi məzarını boşaltmaq və kütləvi qətllərin sübutlarını gizlətmək olduğunu bildiriblər.
Britaniya agentliyinin sitat gətirdiyi elit Respublika Qvardiyasının keçmiş zabitinin sözlərinə görə, Suriya hökumətinin bu minlərlə cəsədi köçürmək ideyası 2018-ci ilin sonunda, Suriya diktatoru vətəndaş müharibəsində qalib gəlmək ərəfəsində olanda ortaya çıxıb. Diktator illərlə davam edən sanksiyalardan sonra yenidən beynəlxalq səviyyədə tanınmağa ümid edirdi.
Qeyd edək ki, Bəşər Əsəd hakimiyyəti illərində minlərlə suriyalını həbs etməkdə ittiham olunurdu, lakin heç bir müstəqil Suriya və ya beynəlxalq təşkilatın həbsxanalara və ya kütləvi məzarlıqlara girişi yox idi. Suriya insan haqları qruplarının məlumatına görə, ümumilikdə 160 mindən çox insan keçmiş diktatorun geniş təhlükəsizlik aparatında yoxa çıxıb və onun yaratdığı onlarla kütləvi məzarlıqda basdırıldığı güman edilir.
İtkin düşənləri tapmaq və müharibə cinayətlərini araşdırmaq üçün işləyən Suriya təşkilatı olan Suriya Ədalət və Hesabatlılıq Mərkəzinin direktoru Mohamed Al Abdallah, Əl-Quteyfadan Dhumairə cəsədlərin təsadüfən köçürülməsinin yas tutan ailələr üçün fəlakətli olduğunu söyləyib. Mohamed Al Abdallah həmkarlarımıza deyib: "Bu cəsədlərin tam qalıqları ailələrə qaytarılması üçün toplamaq son dərəcə mürəkkəb olacaq ".
Təşkilatın direktoru, yeni hökumətin rəhbərliyi altında itkin düşmüş şəxslərlə bağlı komissiyasının yaradılmasını alqışlayıb. Cəsədlərin daşınmasında iştirak edən sürücülər, mexaniklər və digərləri deyirdilər ki, o vaxt gizli əməliyyat haqqında danışmağın ölümə bərabər olduğunu söyləyib: “O barədə danışsaydıq, biz özümüz də çuxurlara düşə bilərdik”.
Aydın Baxış