Bakı 
Türkiyənin müdafiə sənayesində son illərdə ortaya qoyduğu dinamika artıq təkcə regional güc balansını deyil, daha geniş coğrafiyanın təhlükəsizlik arxitekturasını dəyişməyə başlayıb. Xüsusilə, insansız döyüş sistemlərində əldə edilən nailiyyətlər Türkiyənin klassik silah idxalçısı statusundan çıxaraq yüksək texnologiya istehsal edən ölkəyə çevrildiyini göstərir.
“Bayraktar Kızılelma”nın hava hədəfini vurması yalnız texniki göstərici deyil, həm də mövcud hərbi doktrinaların yenidən nəzərdən keçirilməsinə səbəb olacaq proseslərin başlanğıcı kimi qiymətləndirilir. Bu inkişaf Türkiyənin strateji nüfuz dairəsini genişləndirir, hərbi-siyasi addımlarının çəkisini artırır və onu bölgədə balans yaradan aktora çevirir.
Türkiyə bu sahədə irəlilədikcə, həm NATO daxilində, həm də regionda qarşısında yeni reallıqlar yaranır. Bir vaxtlar müxtəlif embarqolarla məhdudlaşdırılmağa çalışılan Türkiyənin bu gün çoxsaylı ölkələrə müdafiə məhsulları ixrac etməsi dünya siyasətindəki güc münasibətlərinin dəyişdiyini göstərir. Bu proses həm dost ölkələr üçün etibarlı tərəfdaş mənzərəsi yaradır, həm də Türkiyənin hərbi-siyasi iradəsinə qarşı çıxmağı planlaşdıran dövlətlər üçün ciddi xəbərdarlıq kimi qəbul olunur. Azərbaycanın və digər türk dövlətlərinin Türkiyə ilə müdafiə əməkdaşlığını dərinləşdirməsi fonunda meydana çıxan yeni mərhələ gələcəkdə ortaq təhlükəsizlik mexanizmlərinin qurulmasını da daha real perspektivə çevirir.
Müharibələrin davam etdiyi, gərginliklərin artdığı bir dövrdə Türkiyənin həm vasitəçilik təşəbbüslərinin qəbul olunması, həm də tərəflər tərəfindən etibarlı oyunçu kimi görülməsi onun hərbi gücü ilə siyasi mövqeyinin bir-birini tamamladığını sübut edir. Ukrayna-Rusiya müharibəsində həm texniki dəstək, həm də diplomatik kanallar vasitəsilə rol oynaması Türkiyənin beynəlxalq sistemdəki funksional əhəmiyyətini artırır. Bu nüfuz yalnız bölgəsəl deyil, qlobal müstəvidə də Türkiyənin manevr imkanlarını genişləndirir.
Müdafiə sənayesinin iqtisadi tərəfi də nəzərəçarpacaq dərəcədə güclənib. Yüksək texnoloji məhsulların ixracı həm ölkənin valyuta gəlirlərini artırır, həm də yerli şirkətlərin beynəlxalq bazarlarda rəqabət imkanlarını genişləndirir. “Baykar”ın Avropa sənaye strukturlarında möhkəmlənməsi, yeni ortaq layihələrin imzalanması və texnologiya transferinin genişlənməsi Türkiyənin sənaye gücünün artıq regional çərçivələri aşdığını nümayiş etdirir. Bu proses yalnız Türkiyənin iqtisadiyyatına deyil, eyni zamanda yaxın əməkdaşlıq etdiyi ölkələrin, xüsusilə Azərbaycanın texnoloji imkanlarının artmasına da təkan verir.
Nəticədə, Türkiyənin müdafiə sənayesində atdığı addımlar təkcə bir ölkənin hərbi gücünün yüksəlişi kimi deyil, daha böyük geosiyasi transformasiyanın tərkib hissəsi kimi qiymətləndirilə bilər. Bu inkişaf Türk Dövlətləri Təşkilatının strateji çəkisini artırır, bölgədə yeni təhlükəsizlik modelinin formalaşmasına zəmin yaradır və qarşıdakı illərdə regional proseslərin dinamikasını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirəcək potensiala malikdir.
Alim Nəsirov
