Bakı 
Ukraynanın noyabrın 25-də Rostov vilayətindəki “Beriyev” aviasiya zavoduna endirdiyi PUA zərbəsi təyyarə sənayesinə vurulan adi bir zərbə kimi görünmür.
Bu zavod Rusiyanın ən nadir və strateji əhəmiyyətli kəşfiyyat–radar təyyarələrinin istehsal olunduğu məkandır. Nümunə olaraq A-50, A-50U və A-100 tipli erkən xəbərdarlıq təyyarələrini göstərmək olar. Bu dərəcədə spesifik və məhdud sayda olan platformanın sıradan çıxarılması həm Moskvanın hava əməliyyatları üzərində nəzarət imkanlarını zəiflədir, həm də Qərbin Kiyevə verdiyi texnoloji və operativ dəstəyin səviyyəsi haqqında mühüm siqnal sayılır. Çünki belə bir əməliyyat yalnız yüksək dəqiqlikli kəşfiyyat məlumatlarının və NATO monitorinq sistemlərinin sinxronlaşdırılması ilə mümkün ola bilər.
Bu əməliyyat Qərbin Ukraynaya dəstəyinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçdiyini göstərir. Son aylarda Qərb dövlətləri “zəmanətli müdafiə” konturundan “məhdud hücum imkanlarına açıq dəstək” çərçivəsinə keçib. Taqanroq kimi dərinlikdə yerləşən hərbi-sənaye obyektinə zərbə endirilməsi Qərbin Ukraynaya daha geniş kəşfiyyat, peyk görüntüləri və elektron koordinasiya dəstəyi verdiyini təsdiqləyir. Bu həm də Vaşinqtonun və Londonun Moskvanın “qırmızı xətləri”nə dair əvvəlki ehtiyatlı mövqelərindən qismən uzaqlaşdığını göstərir. Yəni Qərb artıq Ukraynanın Rusiya ərazisindəki legitim hərbi hədəfləri vurmasını açıq şəkildə problemə çevirmir.
Hadisənin Türkiyənin, Çinin və digər neytral ölkələrin mövqelərinə təsiri də diqqətəlayiqdir. Ankara üçün bu hadisə iki müxtəlif nəticə doğurur: bir tərəfdən Türkiyə Ukraynanın özünü müdafiə hüququna ardıcıl şəkildə dəstək verir; digər tərəfdən Rusiya ilə iqtisadi əlaqələr və regional balans Ankaranı ehtiyatlı davranmağa vadar edir. Yəni bu hadisə Türkiyənin “iki tərəf arasında tarazlıq saxlama” siyasətinə risklər yaradır və Ankaranın vasitəçi rolunu daha çətin edir. Çinin mövqeyi isə fərqlidir: Pekin üçün əsas olan müharibənin kəskin eskalasiyasının qarşısını almaqdır. Ukraynanın belə böyük həcmli bir hədəfi vurması isə Pekinə onu göstərir ki, hərbi dinamika nəzarətdən çıxa bilər və bu, Çinin Moskva üzərində təzyiq imkanlarını məhdudlaşdırır. Digər neytral ölkələr (Braziliya, Hindistan, Cənubi Afrika) isə bu hadisəni “Qərbin Ukraynanı daha aktiv şəkildə gücləndirməsi” kimi oxuya bilər.
Rusiyanın nadir hərbi təyyarəsinin məhv edilməsi Kreml üçün həm operativ, həm də siyasi təzyiq yaradır. Bu tip təyyarələr Rusiyanın hava hücumundan müdafiə sisteminin “beyni” hesab olunur və onların sayı son dərəcə məhduddur. A-50 kateqoriyasından bir təyyarənin sıradan çıxması Rusiya ordusunda geri dönməsi çətin olan zəncirvari boşluq yaradır: erkən xəbərdarlıq azalır, koordinasiya zəifləyir, hava komandanlığının real vaxt qərarvermə imkanları məhdudlaşır. Siyasi baxımdan da bu hadisə Kreml üçün ciddi imic itkisi yaradır. Çünki Rusiya cəmiyyəti “müharibə dərinliyə daşınmır” narrativi ilə sakitləşdirilirdi, indi isə strateji zavodun vurulması həmin narrativi dağıdır.
Nəticə olaraq, Taqanroq əməliyyatı avtomatik bir hərbi uğurdan daha çox şeydir - bu, Qərbin dəstəyinin keyfiyyətcə dəyişməsi, Rusiya üçün yeni strateji zəifliklərin üzə çıxması və regionda Türkiyə, Çin kimi aktorların mövqelərində ehtiyatlı korrektələr yaradacaq növbəti mərhələdir. Bu hadisə həm müharibənin texnoloji səviyyəsinin artdığını, həm də Rusiyanın “toxunulmaz dərinlik” konsepsiyasının real olmadığını sübut edir.
Ruslan Zəngəzur
