Bakı 
Alimlər köhnə telefon və noutbuklardan qızıl çıxarmağın yolunu tapıblar.
Bakıvaxtı.az xəbər verir ki, tapılan metod həm elektron tullantılardan, həm də filizdən qızıl çıxarılmasını daha təhlükəsiz və ekoloji cəhətdən təmiz edə bilər.
Məlumata görə, 2022-ci ildə insanlar təxminən 62 milyon ton elektron tullantı istehsal edib və bu məbləğ 1,5 milyon zibil maşını doldurmağa kifayət edir.
Həmçinin bildirilib ki, 2030-cu ilə qədər bu rəqəmin 82 milyon tona yüksələcəyi gözlənilir. Bu tullantılara köhnə noutbuklar və mobil telefonlar kimi qızıl kimi qiymətli metallar olan qurğular daxildir.
Qeyd olunub ki, həmin tullantıların yalnız dörddə biri düzgün şəkildə təkrar emal edilir.
Tədqiqatçılar sianid və civəni əvəz edə biləcək yeni üsul hazırlayıblar. Bu, adətən suyun təmizlənməsində və hovuzun təmizlənməsində istifadə olunan trikloroizosiyanurik turşuya əsaslanan kimyəvi tərkiblidir. Duzlu su ilə aktivləşdirilən kimyəvi qızılı suda həll olunan formaya çevirir.
Qızılı sudan çıxarmaq üçün xüsusi kükürd əsaslı polimer absorbent hazırlanıb. Neft sənayesində tullantı kimi böyük miqdarda toplanan kükürddən istifadə etməklə istehsal edilən bu polimer yalnız qızılı hədəfə alaraq onu digər metallardan ayıra bilir.
Metod filizdən, köhnə kompüter platalarından və elmi tullantılardan qızıl çıxarmaq üçün uğurla sınaqdan keçirilib.
Bundan əlavə, istifadə edilən həm kimyəvi, həm də polimer təkrar emala yararlıdır və bu texnikanı ekoloji cəhətdən davamlı edir. İşıqla aktivləşdirilən xüsusi proses sayəsində polimer yenidən öz monomerinə çevrilə və qızılı topladıqdan sonra yenidən istifadə edilə bilər.
Tədqiqatçılar bu üsulu kiçik miqyaslı mədənlərə tətbiq etməyi planlaşdırırlar. Məqsəd civədən istifadə edən milyonlarla kiçik miqyaslı mədənçilərə qızılı daha təhlükəsiz şəkildə çıxarmaqda kömək etmək, eyni zamanda artan miqdarda elektron tullantıların təhlükəsiz təkrar emalını təmin etməkdir.
Mina Mikayılova
