Bakı 
6.3.6. Azərbaycan Respublikasının dünya birliyinə inteqrasiyası, region ölkələri və digər dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsi;
Azərbaycan Respublikasının dünya birliyinə inteqrasiyası, region ölkələri və digər dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsi mövzusunda geniş miqyaslı işlər görülmüşdür. Bu inteqrasiya prosesi həm siyasi, həm iqtisadi, həm mədəni sahələri və digər sahələri əhatə edir.
Ölkəmiz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, qlobal səhnədə öz mövqeyini gücləndirmək üçün çoxsaylı siyasi əlaqələr qurmağa başlamışdır. Bu əlaqələrin inkişaf etdirilməsi məqsədi ilə müxtəlif ölkələrlə ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlıq müqavilələri imzalanmışdır. Azərbaycanın BMT, Avropa Şurası, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığı da onun qlobal siyasətdəki mövqeyini möhkəmləndirmişdir.
Qlobal iqtisadi inteqrasiyası məsələsinə toxunsaq deyə bilərik ki, Azərbaycan, əsasən, enerji sektoru vasitəsilə inteqrasiyanı həyata keçirmişdir. "Əsrin müqaviləsi" adlanan neft müqaviləsi ilə ölkə beynəlxalq enerji bazarında əhəmiyyətli bir mövqe qazanmışdır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəməri və Cənub Qaz Dəhlizi kimi layihələr Azərbaycanı enerji tranziti və tədarükçüsü kimi mühüm bir ölkə halına gətirmişdir. Bununla yanaşı, qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində də mühüm addımlar atılmışdır ki, bu da iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini təmin etmişdir.
Azərbaycanın dünya birliyinə inteqrasiyasında mədəniyyət və humanitar əlaqələr də mühüm rol oynayır. Azərbaycan mədəni irsini və tarixini dünya səhnəsində tanıtmaq üçün bir sıra beynəlxalq tədbirlər təşkil etmişdir. "Bakı Prosesi" kimi beynəlxalq mədəniyyətlərarası dialoq təşəbbüsləri, Azərbaycanın mədəniyyətlərarası əlaqələrin inkişafına verdiyi töhfəni nümayiş etdirir.
Həmçinin, təhsil və elmi sahələrdə Azərbaycan beynəlxalq əməkdaşlığı sürətlə inkişaf edir. Xarici ölkələrdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı artır və ölkə daxilində də beynəlxalq standartlara uyğun təhsil müəssisələri qurulur. Bununla yanaşı, Azərbaycanın elm və tədqiqat sahələrində də bir çox beynəlxalq layihələrdə iştirakı təmin edilir.
Gələcək perspektivlərlə bağlı danışırıqsa, bu məsələdə maraqlı tipologiyadan istifadə etmək olar – iyirmilik sistem. Bu iyirmi sistemdə ölkəmizin gələcək perspektivləri ilə bağlı analizləri müşahidə edə bilərik.
Belə ki, Azərbaycan Respublikasının dünya birliyinə inteqrasiyasının gələcəkdə daha da dərinləşdirilməsi gözlənilir. Region ölkələri və digər dövlətlərlə strateji əməkdaşlıq əlaqələrinin gücləndirilməsi planlaşdırılır. Azərbaycanın beynəlxalq enerji layihələrindəki rolunun artması ilə ölkənin enerji təhlükəsizliyi təmin ediləcək. Qeyri-neft sektorunda xarici investisiyaların cəlb edilməsi iqtisadiyyatın diversifikasiyasını sürətləndirəcək. Azərbaycanda texnologiya və innovasiya sahələrinin inkişaf etdirilməsi üçün qlobal texnoloji şirkətlərlə əməkdaşlıq genişləndiriləcək. Ölkənin tranzit və logistik mərkəzə çevrilməsi məqsədi ilə nəqliyyat infrastrukturunun modernləşdirilməsi davam etdiriləcək. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə çərçivəsində beynəlxalq ekoloji təşəbbüslərə qoşulma daha da genişlənəcək. Azərbaycanın turizm potensialının artırılması üçün beynəlxalq turizm sərgilərində iştirakı artırılacaq. Azərbaycan, təhsil sahəsində xarici universitetlərlə əməkdaşlığı gücləndirərək, beynəlxalq standartlara uyğun proqramlar tətbiq edəcək. Elmi-tədqiqat sahələrində beynəlxalq layihələrdə iştirakın artırılması, ölkənin elmi potensialını yüksəldəcək. Azərbaycanın mədəniyyətinin dünya miqyasında tanıdılması üçün mədəniyyət festivallarının sayı artırılacaq. Beynəlxalq idman tədbirlərində Azərbaycanın iştirakının genişlənməsi, ölkənin idman sahəsindəki mövqeyini möhkəmləndirəcək. Azərbaycanın beynəlxalq ticarət əlaqələrinin genişlənməsi, ölkənin ixrac potensialını artıracaq. Xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan diasporu ilə əlaqələrin daha da gücləndirilməsi nəzərdə tutulur. Qlobal təhlükəsizlik məsələlərində Azərbaycanın beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığı artırılacaq.İnsan hüquqları və demokratik dəyərlərin inkişaf etdirilməsi sahəsində beynəlxalq təcrübədən istifadə olunacaq. Azərbaycan, beynəlxalq humanitar yardımların təşkili və icrasında daha fəal rol oynayacaq. Ölkənin rəqəmsal iqtisadiyyatının inkişaf etdirilməsi üçün qlobal IT şirkətlərlə tərəfdaşlıq qurulacaq. Azərbaycan, beynəlxalq maliyyə qurumları ilə əməkdaşlığını gücləndirərək, iqtisadi islahatlar həyata keçirəcək. Azərbaycanın beynəlxalq arenada sülh və sabitliyin qorunmasına verdiyi töhfələr artırılacaq.
Kazım Kazımov, Politoloq
Bu mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a açıqlama verən politoloq Kazım Kazımov bildirib ki, Azərbaycanın xarici siyasətinin prioritetinə baxdıqda balanslı siyasəti açıq şəkildə görmək mümkündür.
Azərbaycanın NATO, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə çox yaxşı münasibətləri olduğunu deyən politoloq Azərbaycanın bu gün BRİKS-ə daxil olmaq istəyi olduğunu söyləyib.
Onun sözlərinə görə, Azərbaycan bu gün rəsmi olaraq BRİKS-ə üzv olmasa da, onun üzvü olan ölkələrlə çox yaxşı münasibətləri var:
“Biz bilirik ki, BRİKS iqtisadi bir alternativi bizim qarşımıza qoyur və deyə bilərik ki, bu iqtisadi alternativ Azərbaycanın da iqtisadi marağını təmin edir”.
Müsahibimiz Azərbaycanın eyni zamanda Qoşulmama Hərakatının üzvü olduğunu xatırladaraq, bu gün dünyada qarşıdurmadan, ölkəmizin qütbləşmədən yana olan bir xarici siyasət həyata keçirmədiyini vurğulayıb:
“Hərbi, diplomatik və siyasi gücündən asılı olmayaraq bütün dövlətlərin prioritet məsələsinin eynihüquqlu dövlət olduğunu göstərmək işini həyata keçirdiyini açıq şəkildə görürük”.
Azərbaycanın xarici siyasətinin ona bir çox uğurlu yansımaları olduğunu da nəzərə çatdıran ekspert bunun ən böyük nəticəsinin İkinci Qarabağ müharibəsində qazanılan qələbə olduğunu bildirilib:
“Anti-Azərbaycan ünsürlər çox çalışsa da, beynəlxalq arenada ciddi addımlar ata bilmədilər. Azərbaycanı sanksiya ilə təhdid etdilər, amma heç nə əldə edə bilmədilər”.
Eyni zamanda ekspert bu il ölkəmizdə COP29 kimi dünyanın önəmli və çoxsaylı iştirakçısı olacaq tədbirin həyata keçiriləcəyini yada salıb və deyib ki, bu tədbirin məhz Azərbaycanda keçirilməsi ölkəmizin həm Cənubi Qafqazda, həm də Avropa və Asiya regionlarında nə qədər önəmli bir yerə sahib olduğunu göstərir.
Həmsöhbətimiz dünyanın bir çox dövrlərdə fərqli-fərqli problemlərlə qarşı-qarşıya qaldığını, soyuq müharibə yaşandığını, 2001-ci ildən sonra dünyada yenidən Qərb və Şərq arasında balansın pozulduğunu, hətta ticarət müharibələrinin baş verdiyini qeyd edib:
“Lakin Azərbaycan belə bir dövrdə həm Qoşulmama Hərəkatının üzvü kimi, həm də balanslı xarici siyasət yürüdən ölkə kimi həm Qərb bloku, həm də Şərq bloku ilə əlaqələrini davam etdirməsi ölkəmizi etimadlı və hər tərəfin dost kimi baxa biləcəyi tərəfdaşa çevirmişdir. Mən ümid edirəm ki, siyasi xəttimiz belə də davam edəcək”,- ekspert açıqlamasını yekunlaşdırıb.
Bununla da bu nətiicəyə gəlirik ki, ölkəmizin bütün sahələrdəki islahatlar xəttinin gələcəkdə də siyasi, iqtisadi, mədəni və digər sahələrdə beynəlxalq əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi, ölkənin qlobal səhnədəki mövqeyinin daha da gücləndirilməsinə yönəldildiyini bir daha sübut edir. Azərbaycanın bu sahədə əldə etdiyi nailiyyətlər, onun qlobal inteqrasiyaya verdiyi töhfəni göstərir və ölkənin dünya birliyindəki rolunu daha da artıracaq.
Mina Mikayılova
Yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə hazırlanıb
