Bakı 
Məlum olduğu kimi, Türkiyə Cümhuriyyəti martın 31-də seçkiyə gedir. Yerli hakimiyyət orqanlarına seçkilərlə bağlı proses artıq başlayıb.
Bakıvaxtı.az xəbər verir ki, seçkilərin başlanmasından səsvermə gününə qədər iş və əməliyyatlar Yüksək Seçki Qurumunun (YSK) açıqladığı seçki təqviminə uyğun olaraq həyata keçiriləcək. 5 ildən bir keçirilən bələdiyyə seçkiləri sonuncu dəfə 2019-cu ildə keçirilib. Ali Seçki Şurası yanvarın 2-də keçiriləcək yerli seçkilərdə iştirak edəcək siyasi partiyaları açıqlayıb. Yanvarın 27-də birgə səsvermədə siyasi partiyaların yerləri müəyyənləşməyə başlayıb. Fevralın 7-də seçici siyahıları, eləcə də səsvermə yerləri və seçki qutuları müəyyənləşəcək və bu proses fevralın 11-də yekunlaşacaq. Seçkiyə qatılacaq siyasi partiyalar 20 fevral çərşənbə axşamı yerli vaxtla saat 18:00-a qədər namizəd siyahılarını təqdim edəcək, yekun namizəd siyahıları isə 3 mart bazar günü əyalət və rayon seçki şuraları tərəfindən elan ediləcək. Seçki qadağaları martın 21-də başlayacaq və sonuncu səsvermə prosesi martın 31-də başa çatana qədər davam edəcək.
Seçki prosesini Bakıvaxtı.az-a şərh edən Azərbaycanvə CənubiQafqaz üzrə türkiyəlisiyasiekspert Mehmet Gökhanbildiribki, Rəcəb Tayyib Ərdoğan 2023-cü ilin iyununda Türkiyə Cümhuriyyətinin 100-cü ildönümündə keçirilən prezident seçkilərində qalib gəlib və növbəti dəfə qələbəsini taclandırıb. 2024-cü ilə gəldikdə isə bu dəfə bütün gözlər yerli seçkilərin keçiriləcəyi 31 martdadır. Onun sözlərinə görə, müxalifətin namizəd seçimi və partiyadaxili qarşıdurmalar davam edərkən, AK Partiya artıq 2024-cü il yerli seçki manifestini açıqlayıb. Prezident Ərdoğanın yeni açılan AK Partiya Konqres Mərkəzində “Türk əsrinin şəhərləri üçün əsl bələdiyyəçilik” başlığı ilə ictimaiyyətlə paylaşdığı bəyannamə 8 bölmədən ibarətdir: yerli hökumətin baxışı; iştirak, şəffaflıq və hesabatlılıq; Türk Əsrində dayanıqlı şəhərlər, şəhər və ətraf mühit, sosial rifahı öndə tutan şəhər iqtisadiyyatları, həssas və əhatəli sosial bələdiyyə, mədəniyyət istehsal edən şəhərlər və xidmət və iş bələdiyyəsi. AK Partiya daha əvvəl 2004-cü ildə “yerli inkişaf başlayır”, 2009-cu ildə “brend şəhərlər”, 2014-cü ildə “xalq, demokratiya və böyük sivilizasiya yolunda şəhərlər”, 2019-cu ildə “ürəklə bələdiyyəçilik” kimi seçki manifestlərini açıqlamışdı. 2024-cü il seçkiləri üçün açıqlanan “əsl bələdiyyəçilik” başlıqlı bəyannamə bütün keçmiş təcrübələri özündə cəmləşdirən və ona yeni bir iddia irəli sürən bir bəyannamə kimi görünür.
M.Gökhan qeyd edib ki, 2019 və 2023-cü illərdə keçirilən seçkilərdə olduğu kimi, 31 mart 2024-cü il seçkiləri üçün də yerli seçki fəaliyyətlərinə prezident Ərdoğan və MHP sədri Baxçalının “birlik-əməkdaşlıq” gündəmi ilə keçirdiyi görüşlə start verilib: “Prezident Ərdoğanın “15 iyul gecəsi milli iradə düşmənlərinə qarşı meydanlarda qurulan ittifaqımızı gücləndirmək və gələcəyə daşımaqda qərarlıyıq” açıqlaması MHP ilə eyni ana xətti davam etdirəcəyini göstərir. CHP bələdiyyəsini “xidmətsizlik girdabı” olaraq xarakterizə edən Ərdoğan, “Yenidən İstanbul” və “Türk Yüzyılı bələdiyyəçiliyi”ni vurğuladı. 31 mart 2019-cu il seçkiləri çox fəal siyasi atmosfer gətirdi və son beş ildə yerli seçkilərin təsiri ümumi siyasətə də təsir etdi. Türkiyə 2023-cü ilin iyununda Cümhuriyyət tarixinin ən əhəmiyyətli ümumi seçkilərindən sonra yeni yerli seçki atmosferinə girir. 14 may seçkilərində adları ümumi siyasətlə hallanan bəzi yerli idarəçilər bu dəfə yerli seçkilərdə çalışacaqlar. Odur ki, 31 mart seçkilərinin xüsusilə metropoliten səviyyəsində ciddi siyasi nəticələri olacaq”.
Müsahibimizə görə, bu seçkilərin siyasi təsirindən əlavə, ən mühüm gündəm yerli xidmətlər olacaq. Siyasi ekspert bildirib ki, 2019-cu il seçkiləri öncəsi böyük şəhərlərdə verilən və yerinə yetiriləcəyi deyilən vədlərin taleyi, vədlərin yerinə yetirilib-yetirilməməsi, istehsal olunan yerli xidmətlər və xidmət keyfiyyəti bu mənada səsvermə davranışına təsir edəcək mühüm amillər olacaq: “Xüsusilə bu vədlərin vətəndaşlara təsirini nəzərə alsaq, bu məsələni ayrıca vurğulamaq lazımdır. Bu seçkidə bələdiyyəçilik anlayışının dəyişməsi və son beş ildə gündəmə gələn sosial siyasətlər qiymətləndiriləcək”.
Türkiyədə sosial siyasətlərin əhatə dairəsinə baxdığımızda diqqət mərkəzində sosial xidmətlər, sosial yardımlar və iqtisadi faydaların bölüşdürülməsi baxımından hər bir vətəndaş üçün rifahın daha ədalətli şəkildə təmin edilməsi kimi məsələlərə diqqət yetirilir. Son 5 ildə COVID-19 epidemiyasının təsiri və pandemiya dövründən sonra artan sosial və iqtisadi problemlərin nəticələrinə görə Türkiyədə bələdiyyələrin əsasən sosial siyasətlər üzərində cəmləşdiyini söyləmək olar. Bu dövrdə qlobal təchizat qıtlığı, iqtisadi problemlər, artan şəhər problemləri xüsusilə aşağı və orta gəlirli qruplar üçün ciddi problemlər yaratmış və cəmiyyətin bəzi təbəqələri bu problemlərdən daha çox təsirlənib. Bələdiyyələr vətəndaşlara ən yaxın xidmət vahidi olaraq, bəzən ehtiyacdan, bəzən də asan populyarlaşma imkanından ötrü sosial siyasətlər kontekstində araşdırmalar aparıblar: “Sözügedən hadisələri nəzərə alsaq, bu, olduqca normal, zəruri və olması lazım olan bir davranışdır. Lakin bu sahədə ilişib qalmaq xidmətin göstərilməsi baxımından problemlidir və şəhərlərin gələcəyi üçün risklidir. Xüsusilə yerli ehtiyacların müəyyən edilməsində, ehtiyac qruplarının təhlilində və bu ehtiyaclara cavab verən siyasətlərin yaradılmasında və həyata keçirilməsində bələdiyyələrin üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Vətəndaşlara sosial sahələrdə xidmətlərin göstərilməsi, sosial yardım siyasətinin işlənib hazırlanması və vətəndaşlar arasında sosial həmrəyliyin təşviqi bələdiyyələrin keçmişdən bu günə kimi üzərinə düşən vəzifələr sırasındadır”.
Mehmet Gökhan: 31 mart seçkilərinin xüsusilə metropoliten səviyyəsində ciddi siyasi nəticələri olacaq
İstər dünyada, istərsə də Türkiyədə şəhər əhalisi sürətlə artır, iqlim dəyişikliyi, fəlakətlərin sayının və intensivliyinin artması, ətraf mühitin çirklənməsi, rəqəmsallaşan proseslər və transformasiya ağrıları bir çox yeni problemləri gündəmə gətirir. Bu problemlər və bu problemlərin həllində yaranan imkanlar həm də şəhərləri daha yaşayışlı etmək üçün imkanlar gətirir. Həmsöhbətimiz deyib ki, rəqəmsallaşma prosesləri yeni ağrılara səbəb olsa da, xidmət keyfiyyətini, xidmətin çatdırılma sürətini və xidmətin yayılmasını artıra bilər. Bundan əlavə, ətraf mühitin çirklənməsinin yaratdığı problemlərin həlli üçün hazırlanacaq yeni davamlı siyasətlər gələcək üçün daha yaşana bilən sosial sahələrin qurulmasına imkan verə bilər.
“Son 5 ildə xüsusilə bəzi böyük şəhərlərdə xidmət göstərilməsində ciddi problemlərin olduğu, hətta adi xidmətlərdə belə fasilələrin olduğu müşahidə edilir. Ona görə də bu sahələrdə atılmayan addımlar əlavə və kümülatif olaraq gələcəyə yeni problemlər qoyur” deyən M.Gökhanın sözlərinə görə, son 5 ildə bəzi böyük şəhərlərdə xidmət yerinə sosial siyasətlərə önəm verilməsini bu prizmadan qiymətləndirmək lazımdır: “Sosial siyasətlər əlbəttə ki, əlverişsiz qruplar üçün vacibdir, lakin digər tərəfdən, şəhərin bütün sakinlərinin həyatına təsir edən nəqliyyat, infrastruktur, şəhər çevrilməsi və ətraf mühit siyasəti kimi mövzular da vacibdir. Bu seçki dövründə keçiriləcək Türkiyə Yerli Rəhbərlik Seçkiləri sosial siyasətlərdən daha çoxunu əhatə edir və yaxın 5 ildə Türkiyəyə əlavə olunacaq xidmətlər baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir”.
Nərgiz Məmmədli
