Bakı 
Son dövrlərdə dünya ticarət sistemində baş verən gərginliklərdən biri də ABŞ ilə Çin arasında iqtisadi münasibətlərdə yaranmış dərin fikir ayrılıqlarıdır.
ABŞ administrasiyasının yüksək gömrük tarifləri tətbiq etməsi ilə başlayan bu qarşıdurma, iki böyük iqtisadi güc arasında qarşılıqlı cavab tədbirləri ilə genişlənməyə başladı. Hər iki tərəfin vergiləri artırmaq qərarı, qlobal bazarda qeyri-sabitlik yaratdı və bu, dünya iqtisadiyyatına da təsirsiz ötüşmədi.
İlk vaxtlarda ritorika səviyyəsində olan narazılıq, daha sonra konkret iqtisadi addımlarla müşayiət olundu. ABŞ tərəfindən Çin məhsullarına qarşı irəli sürülən yüksək rüsumlar, Pekinin də eyni dərəcədə sərt cavabı ilə qarşılandı. Bu vəziyyət təkcə iki ölkə arasında deyil, üçüncü tərəf dövlətlər üçün də risklər doğurdu. Belə bir mühitdə dialoqa ehtiyac olduğu aydın idi və bu səbəbdən tərəflər bir neçə raund danışıqlara başladı.
Müzakirələr zamanı müəyyən məsələlər üzrə yumşalma müşahidə olunsa da, bir sıra sahələrdə ciddi fikir ayrılıqları qalmaqdadır. Xüsusilə narkotik maddələrin qeyri-qanuni dövriyyəsi, enerji tədarükü və texnologiya sahəsindəki mülkiyyət hüquqları kimi mövzular, razılaşma əldə olunmasını çətinləşdirən amillər arasında yer alır. Vaşinqton bəzi sintetik maddələrin Çin mənşəli olduğunu və müxtəlif yollarla ABŞ ərazisinə daxil olduğunu irəli sürür. Çin isə bu ittihamların əsassız olduğunu bildirir və məsuliyyətin başqa ölkələrin üzərinə düşdüyünü vurğulayır.
Eyni zamanda, enerji təhlükəsizliyi məsələsi də tərəflər arasında fikir ayrılığına səbəb olur. ABŞ, Pekinin Rusiya və İran kimi ölkələrdən neft tədarükünü azaltmasını istəyir. Halbuki, Çin bu ölkələrlə münasibətlərini iqtisadi səmərəlilik prinsipi üzərində qurduğunu və siyasi təzyiqlərlə enerji bazarındakı balansını dəyişmək istəmədiyini bəyan edir.
Tərəflər arasında digər mübahisə doğuran məqam isə texnologiya şirkətləri ilə bağlıdır. ABŞ, bəzi Çin şirkətlərinin Amerika bazarında fəaliyyətinə məhdudiyyətlər qoyulmasını tələb edir və bu qurumların mülkiyyət strukturunda dəyişikliklər görmək istəyir. Bu təkliflər hələlik razılıqla qarşılanmayıb.
Bütün bu məsələlərin həllinə nail olmaq məqsədilə yüksək səviyyəli liderlər arasında birbaşa görüş ehtimalı gündəmdədir. Çin tərəfi bu görüşə böyük əhəmiyyət verir və qarşılıqlı güzəştlərin əldə olunacağına ümid edir. Səfərin baş tutacağı halda, həm iqtisadi, həm də geosiyasi baxımdan yeni mərhələnin başlaya biləcəyi istisna edilmir.
Ruslan Zəngəzur
