Bakı 
BRİKS təşkilatı – Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrikanı birləşdirən iqtisadi birlik - uzun müddətdir ki, qlobal iqtisadiyyatda öz müstəqil yolunu formalaşdırmağa çalışır.
Lakin son dövrlərdə bu təşkilatın genişlənməsi və yeni ölkələrin üzvlüyə qəbul olunması məsələsi dünya iqtisadiyyatı və beynəlxalq güc balansına yeni bir perspektiv gətirib. Genişlənmə isə bu təşkilatın dünyanın iqtisadi gələcəyində daha qlobal bir gücə çevrilməsi niyyətini ortaya qoyur və mövcud Qərb iqtisadi sisteminə qarşı alternativ yaradır.
BRİKS-in mövcud üzvləri son illərdə iqtisadi və geosiyasi təsirlərini genişləndirmək üçün təşkilata yeni ölkələrin cəlb olunmasının vacibliyini vurğulayırdılar. Genişlənmənin bir neçə əsas səbəbi var: birincisi, BRİKS ölkələri öz aralarında ticarəti artırmaq, sanksiyalardan asılılığı azaltmaq və daha çox sayda ölkə ilə iqtisadi əlaqələri inkişaf etdirmək istəyirlər. Yeni üzvlər arasında İran, Argentina və Əlcəzair kimi iqtisadi potensiala malik ölkələrin olması, bu niyyətin ciddi bir strategiyaya əsaslandığını göstərir. Yeni üzvlər təşkilata qoşulmaqla öz milli iqtisadi maraqlarını təmin etməyə çalışmaqla yanaşı, Qərbin hökmran iqtisadi gücləri qarşısında bir müqavimət vasitəsi kimi BRİKS-in gücünü də artırır.
Bu təşkilatın fəaliyyətinin genişlənməsi yalnız iqtisadi əməkdaşlıq çərçivəsində deyil, həm də mövcud qlobal iqtisadi sistemə alternativ bir model yaratmaq məqsədi daşıyır. Bu istiqamətdə üzvlər ABŞ dollarının dominantlığına qarşı BRİKS valyuta qutusunun yaradılması və qarşılıqlı ticarətdə milli valyutaların istifadə olunması ilə bağlı müzakirələr aparırlar. Bu addımlar ABŞ dollarının beynəlxalq ehtiyat valyuta olaraq rolunu zəiflədə bilər. Avropa və ABŞ ilə ticarət və maliyyə məsələlərində bir çox ölkənin asılılığı azaldığı halda, BRİKS ölkələrinin qlobal iqtisadiyyata daha müstəqil və güclü təsir göstərməsi mümkündür.
BRİKS təşkilatının genişlənməsi qlobal iqtisadi balansa birbaşa təsir göstərir. Bu, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün yeni iqtisadi tərəfdaşların yaranması və sərmayə axınının artması anlamına gəlir. BRICS-in güclənməsi, Dünya Bankı və Beynəlxalq Valyuta Fondu kimi Qərb təsisatlarındakı hökmran strukturlara qarşı da bir alternativin mövcudluğunu göstərir. İnkişaf etməkdə olan ölkələr bu alternativi dəstəkləyərək, iqtisadi yardımların şərtlərini daha məqbul hesab edə bilərlər. Təşkilat daxilində investisiyalar və sərmayələr genişlənərsə, Qərb ölkələrinin öz təsirlərini qoruyub saxlaması daha çətinləşəcək.
Mötəbər təşkilatın genişlənməsi ilə birlikdə üzvlər arasında iqtisadi müxtəliflik və siyasi ziddiyyətlər də artır. Çin ilə Hindistan arasında həll olunmamış sərhəd mübahisələri, Rusiyanın Qərb ilə gərgin münasibətləri, eləcə də üzv ölkələr arasındakı iqtisadi inkişaf səviyyəsində fərqliliklər təşkilatın gələcəyində risk faktorları kimi qəbul edilə bilər. Bu faktorlar BRİKS-in qarşısında müəyyən çətinliklər yaratsa da, təşkilatın məqsədlərini həyata keçirmək üçün daha möhkəm və strateji bir yanaşma tərzi ilə davam etməsi mümkündür.
Bu da o deməkdir ki, BRİKS-in genişlənməsi dünya iqtisadiyyatında yeni bir mərhələnin başlanğıcı kimi dəyərləndirilə bilər. Bu genişlənmə həm inkişaf etməkdə olan ölkələrə daha geniş iqtisadi imkanlar təmin edir, həm də dünya iqtisadi gücləri arasında tarazlıq yaratmaq üçün alternativ bir iqtisadi sistem qurmağa çalışır. Gələcəkdə BRICS-in bu məqsədləri necə həyata keçirəcəyi, qlobal iqtisadi nizamın necə dəyişəcəyini göstərən mühüm bir amil olacaq.
Əli Hüseynov
