Bakı 
Daban çatları, ayağın daban nahiyəsində dərin bir çat və ya yara kimi meydana gələn xoşagəlməz bir vəziyyətdir. Daban çatları adətən quru və ya kobud dəridən yaranır və zamanla daha ciddi problemlərə yol aça bilər.
Bakıvaxtı.az xəbər verir ki, illərdir bu sahə üzrə mütəxəssislər xeyli araşdırmalar aparırlar. Dermatoloqların fikrincə, bu problem cinsindən asılı olmayaraq, hər kəsin sıx rast gəldiyi prosesdir.
Verilən məlumata görə, daban çatlarının müalicəsi çətin deyil, lakin onların baş verməsinin qarşısını almaqda fayda var. Bunun üçün ayaqların mütəmadi olaraq nəmləndirilməsi daban çatlarının qarşısının alınmasında mühüm addımdır. Güclü nəmləndirici kremlərdən istifadə edərək gündə ən az iki dəfə ayaqlarınızı nəmləndirə bilərsiniz. Bunun üçün tərkibində karbamid, salisilik turşu və ya alfa hidroksi turşusu olan nəmləndiricilər seçə bilərsiniz.
Bəs daban çatlamasına səbəb bunlardır:
Daban çatlaqının inkişafında bir neçə mərhələ var. Birincisi, daban ətrafında quru və sərt bir dəri formalaşması müşahidə olunur, bu vəziyyətə kallus deyilir. Zaman keçdikcə yerimək və təzyiq göstərmək nəticəsində dabanların altındakı piy yastıqları genişlənir və bu kalluslar kiçik çatlara çevrilir. Daban çatlaması hər kəsin yaşaya biləcəyi bir vəziyyətdir, lakin xüsusilə quru dəri quruluşuna sahib insanlarda daha çox rast gəlinir. Ayaq baxımına lazımi diqqət yetirməyən, tez-tez açıq ayaqqabı istifadə edən və ya artıq çəkisi olan insanlarda da görülə bilər.
• Quru dəri: Dabanın çatlamasına səbəb olan əsas problemlərdən biri dərinin quruluğudur.
• Atopik dermatit: Təkrarlanan dəri səpgiləri, qaşınma və ya quruluq ilə xarakterizə olunan xroniki dəri xəstəliyidir. Adətən uşaqlıqda başlayır, lakin yetkinlik dövründə də müşahidə oluna bilər.
• Psoriasis: Dərinin həddindən artıq sürətli hüceyrə istehsalı ilə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir. Adətən genetik faktorlar səbəbindən inkişaf edir. Dəridə qızartı və ya şişkinlik ilə baş verir.
• Juvenil plantar dermatoz: Ayaqların daimi sürtünməsi və ya təzyiqi nəticəsində ayaq altının quru, pullu və ya çatlamış görünüşüdür. Adətən uşaqlarda və gənclərdə müşahidə olunur.
• Şəkərli diabet: Yüksək qan şəkəri ilə əlaqəli diabet sonradan sinir zədələnməsinə səbəb ola bilər. Zədələnmiş ayaq sinirləri ayaqların kifayət qədər tərləməməsinə səbəb ola bilər, beləliklə ayaqlarda nəm itir.
• Hipotireoz: Qalxanabənzər vəzinə nəzarət zəif olan xəstələrdə rast gəlinən ağırlaşmalardan biri daban çatlaqlarıdır.
• Artıq çəki və ya köklük: Ayaqları bədənin bütün ağırlığını daşıyır. Artan çəki, yağ yastıqlarına tətbiq olunan artım deməkdir. Bu, daban çatlarının əmələ gəlməsi riskini artırır.
• Uzun müddət ayaqda durmaq: Ayaqda durmaq dabanda təzyiqə səbəb olur. Onun uzun müddət məruz qalması dərinin təbii nəm balansına da təsir edə bilər.
Daban çatlarının müalicəsində istifadə olunan üsullar bunlardır:
• Dərinin nəmli qalması üçün mütəmadi olaraq dabanları nəmləndirici kremlə sürtmək vacibdir. Xüsusi daban balzamlarında kireç təmizləyən və su saxlayan maddələr ola bilər. Karbamid, salisilik turşu, alfa-hidroksi turşuları və saxarid izomeratı kimi komponentləri ehtiva edən məhsullara üstünlük verilə bilər.
• Ayaqlar hər gün yoxlanılmalı və çatlamanın ilk əlaməti görünəndə gündə 2-3 dəfə nəmləndirici istifadə edilməlidir. Yatmazdan əvvəl nazik pambıq corablar geyinərək nəmləndiricini daha təsirli edə bilərsiniz. Qalın sərt dərini yumşaq bir şəkildə çıxarmaq üçün pomza daşı istifadə edilə bilər.
• Çatları qorumaq, ağrıları azaltmaq və daha tez sağalmanı təmin etmək üçün maye, gel və ya sprey bandajlardan istifadə edilə bilər. Ancaq ciddi çatlar və ya sağalma görünməzsə, bir dermatoloqa müraciət edilməlidir.
• Hər axşam yatmazdan əvvəl ayaq baxımı üçün 10 dəqiqə vaxt ayrılmalıdır. Ayaqlarınızı ilıq suda islatmaq, nəinki günün yorğunluğunu atacaq, həm də ayağınızı sağaldacaq.
• Ayaqlarınızı çox yükləməyin. Gün ərzində uzun müddət ayaqda durmaq, ayaqları çox isti su ilə yumaq və ya həddindən artıq sürtmək daha çox quruluq və çatlaqları qaytara bilər.
Daban çatları hansı xəstəliyin əlaməti ola bilər?
Dərin daban çatları ayaqlarda güclü ağrıya səbəb ola bilər. Bu, həyat keyfiyyətinizə mənfi təsir göstərir. Xüsusilə diabet xəstələrində narahatlıq və stress səviyyələrinin artmasına səbəb ola bilər. Əvvəlki bir araşdırmada, diabetli insanlarda inkişaf etmiş daban çatları, ciddi nəticələrə səbəb olan və hətta amputasiya tələb edən ayaq yaralarına səbəb ola bilər. Buna görə də daban çatlarının erkən müalicəsi son dərəcə vacibdir və bu vəziyyətin ciddi nəticələrə səbəb ola biləcəyini unutmaq olmaz. Daban çatlarına nəzarət etmək üçün müntəzəm qulluq və düzgün müalicə böyük əhəmiyyət kəsb edir və sağlam ayaq quruluşunu qorumağa kömək edir
Qeyd edək ki, daban çatları müalicə edilmədikdə və ya səhv müalicə olunarsa, daha dərin yarıqlara səbəb ola bilər. Bu da infeksiya riskini artırır. Bu səbəblə çatların təmiz və quru olmasına diqqət etməlisiniz. Fərdi baxım tədbirləri nəticə vermirsə və ya çatlarınız şiddətlidirsə, daha spesifik müalicə variantlarını qiymətləndirmək üçün bir mütəxəssisə müraciət edə bilərsiniz. Həkiminiz vəziyyətinizə uyğun müalicə üsullarını tövsiyə edərək çatların sağalmasına kömək edə bilər.
Xəyalə Rza
