Bakı 
Rusiya ordusunun Ukraynanın şimal-şərqində yerləşən Sumı vilayəti istiqamətində qoşun toplaması təkcə hərbi yox, həm də siyasi və psixoloji baxımdan mühüm siqnaldır. 2022-ci ildə Kiyevə hücum üçün istifadə olunan bu istiqamət, bir müddət səngidikdən sonra yenidən gündəmə gəlir.
Hərbi yerdəyişmələrin intensivləşməsi və taktiki aktivliyin artması, Rusiya ordusunun ya yeni hücuma hazırlaşdığına, ya da mövcud cəbhələrdə Ukraynanın müdafiəsini zəiflətmək üçün strateji yayındırma planı tətbiq etdiyinə işarə edir.
Sumı vilayəti: hədəf, yoxsa taktiki fənd?
Sumı vilayəti Rusiya ilə geniş sərhədə malik olmaqla yanaşı, Kiyevə doğru çıxış nöqtəsi kimi də strateji əhəmiyyət daşıyır. 2022-ci ilin fevral-mart aylarında Rusiya bu istiqamətdən Ukrayna paytaxtına hücum etməyə çalışmış, lakin müqavimətlə qarşılaşaraq geri çəkilməyə məcbur olmuşdu.
İndi isə bu istiqamətdəki aktivlik aşağıdakı ssenariləri gündəmə gətirir:
Yeni hücum cəbhəsi açmaq: Əgər Rusiya bu istiqamətdə real hücum həyata keçirsə, bu, şimal sərhədlərində yeni bir müharibə dalğası deməkdir.
Qorxu və yayındırma: Ukrayna ordusunun Donbas və Xarkov istiqamətində güc toplamasının qarşısını almaq üçün Sumıdan təhdid yaradaraq qüvvə yayındırmaq.
Belarus riskinin aktivləşdirilməsi: Sumı bölgəsində hərəkətlilik, Belarusun cənubundan mümkün hücum ehtimalı ilə birləşdirilərsə, Kiyev üzərində psixoloji və hərbi təzyiq daha da artır.
Ukraynanın müdafiə resursları tükənir
Uzunmüddətli müharibə Ukrayna Silahlı Qüvvələrini həm insan resursu, həm də texniki imkanlar baxımından ciddi şəkildə zəiflədir. Rusiya Sumı istiqamətində hərbi təzyiqi artırmaqla Ukraynanı yeni bir seçim qarşısında qoya bilər:
1. Cəbhədəki qüvvələrin bölünməsi - bu isə Donetsk və Xerson cəbhələrində müdafiəni zəiflədə bilər.
2. Mülki əhalinin təxliyəsi və humanitar gərginlik – bu, Ukrayna hökumətini sosial cəbhədə də çətin vəziyyətə salacaq.
3. Sülh üçün təzyiqlərin artması – daxildə və Qərbdə sülh çağırışları daha da güclənə bilər.
Rusiya: müdafiəmi gücləndirir, yoxsa siyasi mesajmı verir?
Rusiya üçün bu hərəkət yalnız hərbi məqsəd daşımır. Bu həm də bir siyasi siqnaldır:
Qərbə xəbərdarlıq: Ukraynaya verilən hərbi yardımların nəticə vermədiyini göstərmək və NATO-nu “uzanan müharibə ilə bezdirmək”.
Daxili auditoriyaya mesaj: Rusiyanın hələ də “hücum təşəbbüsü”nü əldən vermədiyini nümayiş etdirmək və ictimaiyyətdə “qələbəyə yaxınlaşma” narrativi yaratmaq.
Belarus faktorunun yenidən gündəmə gətirilməsi: Şimalda hərəkətlilik artdıqca, Belarus ərazisindən yeni manevrlər ehtimalı artır və bu, regional gərginliyi daha da dərinləşdirə bilər.
Qlobal təsirlər və yekun dəyərləndirmə
Sumı istiqamətində baş verən bu hərbi aktivlik, artıq statik və mövqe xarakteri daşıyan müharibənin dinamik fazaya keçmək riski ilə müşayiət olunur. Hərbi təzyiq artdıqca:
Ukrayna daha çox Qərb yardımına möhtac qalacaq;
Rusiya isə müharibənin “uzun nəfəsli ssenariyə” çevrildiyini beynəlxalq ictimaiyyətə təlqin edəcək;
Cənubi Qafqaz, Baltikyanı ölkələr və Şərqi Avropada təhlükəsizlik arxitekturası daha da gərginləşəcək.
Sumı – bu gün sadəcə bir vilayət adı deyil, böyük bir strateji oyun masasının yeni mərkəz nöqtəsi ola bilər. Sakit görünən sərhədlərdə yenidən güc yığılırsa, bu, sülh yox, növbəti toqquşmanın siqnalı ola bilər.
Zülfü Məmmədov
Bakıvaxtı.az
