Bakı 
Autizm üç yaşından əvvəl başlayan, sosial qarşılıqlı əlaqəni və ünsiyyəti pozan və beynin inkişafına maneə törədən, məhdud və təkrarlanan davranışlara səbəb olan ömür boyu davam edən bir xəstəlikdir.
Bu simptomlar, autizmi Asperger sindromu kimi daha yüngül otistik spektr xəstəliklərindən fərqləndirir. Autizm irsi mənşəlidir, lakin irsi olduqca mürəkkəbdir. Bu ünsiyyətdən faydalana bilməyən və xarici dünyaya yaxınlaşa bilməyən bu uşaqlar, ünsiyyəti artırmaq üçün texnologiyanın demək olar ki, hər gün yeni bir ixtira etdiyi bu gün diqqət çəkir. Bu anlayışla hər gün autizmdə yeni bir irəliləyiş əldə edilir, bütün bu uşaqların öz dünyaları bir az daha araşdırılır.Bu irəliləyişlərin işığında autizmli uşaqlar daha yaxşı tanınır və təhsilin keyfiyyəti artır. Bütün bu inkişaflar gələcəyə bir az daha ümidlə baxmağa vadar edir.
Autizm ilk dəfə 1943 -cü ildə Amerikalı uşaq psixiatr Leo Kanner tərəfindən "Erkən Uşaqlıq Otizmi" olaraq adlandırılmışdır. Autizm, fərdin xarici dünya həqiqətlərindən uzaqlaşaraq öz daxili dünyasını yaratdığı bir vəziyyətdir. Otistik sindrom, 3 yaşından əvvəl uşaqlarda, müxtəlif idrak və inkişaf səbəbləri üzündən meydana gələn və şifahi və şifahi olmayan ünsiyyət, simvolik fəaliyyət, oyun və sosial münasibətlər sahəsindəki pozğunluqlar və stereotiplərlə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir.Otizm, həyatın ilk 3 ilində ortaya çıxan ömürlük bir şikəstlikdir.
Əlavə olaraq, uşaq 36 aylıq və ya daha böyük yaşda olanda otistik davranış xüsusiyyətlərini göstərə bilər.. Otistikdə ünsiyyət və sosial qarşılıqlı əlaqə ciddi şəkildə pozulur və uyğunsuz inkişaf baş verir. Autizm bir xəstəlik deyil, inkişaf sindromu olaraq təyin olunur) Autizm nə ilə qarışdırılır? Xüsusilə gənc yaşda, autizm, xüsusiyyətlərinə və gedişatına görə autizmdən çox fərqli olan digər xəstəlik və xəstəliklərlə qarışdırıla bilər. Autizm, anadangəlmə karlıq, uşaqlıq depressiyası, uşaqlıq üçün uyğun danışma problemləri, əqli gerilik, diqqət çatışmazlığı (hiperaktivlik sindromu) ilə qarışdırıla bilər. Autizmi ən erkən necə aşkar etmək olar? Autizmin erkən əlamətləri göz təmasında problemlər, qarşılıqlı diqqətin olmaması, göz -gözə baxanda mənalı ünsiyyətin olmaması, körpənin ehtiyaclarını ifadə etmək üçün fərqli ağlamalardan istifadə etməmək, əşyalarla maraqlanmamaq və ya olmamaq şəklində ola bilər. Autizmin qəti diaqnozu üçün heç bir obyektiv, obyektiv metod və ya bioloji müayinə imkanı yoxdur.
Diaqnoz ailədən alınan müşahidələr və məlumatlar əsasında qoyulur. Otistik körpələrdə altı aylıq yaşdan sonra ortaya çıxan autizm əlamətləri: Körpə ağzına heç nə qoymazsa, yemək və içmək istəmirsə, çağırıldıqda cavab vermir, ətrafı müşahidə etmir və ya təqlid etmir. həmyaşıdları ilə müqayisədə çox aydın bir sakitliyə sahibdir, Obyektlərdən qorxursa və həddindən artıq reaksiya verirsə, davranışına stereotip qoyulursa, autizm əlamətləri olduğunu söyləmək olar. Oğlanlarda autizm insidansı qızlara nisbətən 3-4 dəfə çoxdur. Hər on min nəfərdən dörd və ya beşi ümumiyyətlə otistikdir və təxminən 15-20 nəfər otistik davranış nümayiş etdirir. Autizm diaqnozu qoyulan uşaqların 70% -də zəka problemləri var. Otistik uşaqların 10-15% -i normal və normadan yuxarı zəkaya, 25-35% -də sərhəd və ya yüngül zehni qüsurlara malikdir və orta hesabla 50% -də ağır zehni qüsur var. Aşağıdakılardan ən azı ikisinin olması ilə özünü göstərən sosial qarşılıqlı əlaqənin keyfiyyətcə pisləşməsi: Əl-qol hərəkətləri, bədən mövqeyi, üz ifadəsi, gözlə təmas kimi bir çox şifahi olmayan davranışlarda əhəmiyyətli bir pisləşmə var. Həmyaşıdları ilə inkişaf səviyyəsinə uyğun əlaqələr qura bilməmək, Başqaları ilə əylənmək və ya maraqları və ya uğurları özbaşına bölüşmək istəmir (məsələn, maraq obyektlərini göstərməmək, gətirməmək və ya ifadə etməmək) Sosial və ya emosional reaksiyaların olmaması (2) Aşağıdakılardan ən az birinin olması ilə özünü göstərən ünsiyyətin keyfiyyətcə pisləşməsi: Danışıq dilinin ləngiməsi və ya olmaması (əl, qol və ya üz hərəkətləri kimi digər ünsiyyət vasitələri ilə əvəz olunma cəhdi ilə müşayiət olunmur).
Uzman klinik psixoloq Lalə Hüseynova
Bakıvaxtı.az
