Bakı 
İyunun 9-da Rusiya Federasiyası Prezidentinin köməkçisi, tanınmış siyasi fiqur və tarixçi Vladimir Medinski “Russia Today” telekanalına verdiyi müsahibədə Qarabağ münaqişəsinə dair səsləndirdiyi fikirlərlə regionda yenidən narahatlıq doğurub.
Medinski Qarabağı “mübahisəli ərazi” kimi təqdim etməklə həm Rusiya Federasiyasının rəsmi mövqeyinə, həm də beynəlxalq hüququn əsas norma və prinsiplərinə zidd iddialar irəli sürüb. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin bu bəyanata dərhal və sərt reaksiya verməsi isə haqlı və vacib bir diplomatik addım idi.
Vladimir Medinski uzun illərdir Rusiya dövlət tarixçiliyi siyasətində mühüm rol oynayan fiqur kimi tanınır. Onun Qarabağı “mübahisəli ərazi” kimi təqdim etməsi ilk növbədə Rusiya Federasiyasının dəfələrlə ifadə etdiyi rəsmi mövqeyinə ziddir. Həm 1990-cı illərdən bəri, həm də 2020-ci ildə baş vermiş 44 günlük Vətən Müharibəsindən sonra Rusiya müxtəlif səviyyələrdə Qarabağı Azərbaycanın ərazisi kimi tanımış, hətta 10 noyabr 2020 bəyanatında da bu hüquqi mövqeyini təsdiqləmişdir.
Medinskinin bəyanatı
faktiki olaraq Rusiya-Azərbaycan strateji tərəfdaşlığına xələl gətirir, Rusiya rəhbərliyinin region siyasətindəki konsensusunu pozur və regionda tarixi ədalətin bərpasına dair həssas yanaşmaları gözdən salır.
Azərbaycan XİN-in cavabının diplomatik mahiyyəti
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Ayxan Hacızadənin cavabı bir neçə strateji xətt üzrə qurulub:
Tarixi faktların xatırladılması: Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğu, Rusiya daxil olmaqla beynəlxalq birlik tərəfindən tanındığı vurğulanır.
Medinskinin statusuna diqqət çəkilir: Onun təkcə prezident köməkçisi yox, həm də Tarix Təhsili üzrə Komissiyanın rəhbəri olduğu qeyd edilərək, belə bir şəxsin faktları bilməməsinin ya səhlənkarlıq, ya da qərəzli niyyət olduğu göstərilir.
Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə Qarabağ məsələsinin müqayisəsinin yersizliyi: Azərbaycan heç vaxt başqa ölkəyə qarşı aqressiv müharibə aparmayıb, yalnız suveren ərazilərində öz hüquqlarını bərpa edib.
Səlahiyyətlərə müdaxilə xəbərdarlığı: Medinskiyə səlahiyyətinə aid olmayan məsələlərdə ritorikadan çəkinməsi tövsiyə olunur.
Bu cavab həm diplomatik etiket çərçivəsində saxlanılıb, həm də qətiyyətlidir - dövlət maraqlarını qətiyyətlə qorumağa yönəlib.
Medinskinin ritorikasının mümkün motivləri
Medinskinin bu tip ritorikası bir neçə aspektdən təhlil edilə bilər:
Daxili Rusiya auditoriyasına yönəlmiş mesajlar: Bəzi hallarda Rusiya rəsmiləri daxili siyasi təbliğat məqsədilə regionlarda mübahisə doğura biləcək açıqlamalar verirlər.
Ermənistanla münasibətləri balanslaşdırmaq cəhdi: Rusiya Ermənistanla münasibətlərində balans saxlamağa çalışır, bu zaman isə bəzən öz siyasi fiqurlarını “yumşaldıcı” və ya “konstruktiv” görünmək üçün istifadə edir.
Tarixçi olaraq subyektiv yanaşma: Medinski özünü daha çox tarixçi və ideoloq kimi təqdim etdiyindən, siyasi həqiqətlərə deyil, ideoloji konstruksiyalara üstünlük verə bilər.
Lakin bu motivlərin heç biri dövlət vəzifəsi daşıyan bir şəxsin beynəlxalq hüququn tanınmış sərhədlərini inkar etməsinə haqq qazandırmır.
Azərbaycanın bu açıqlamaya dərhal və sərt şəkildə reaksiya verməsi isə sübut edir ki, rəsmi Bakı Qarabağ məsələsində heç bir təhrifə və qərəzli ritorikaya güzəştə getməyəcək.
Medinskinin açıqlaması bir daha göstərdi ki, tarix siyasətdən ayrılmaz bir alətə çevrilə bilər və yanlış tarix interpretasiyası beynəlxalq münasibətləri poza bilər. Azərbaycan tərəfinin tutduğu mövqe isə həm hüquqi, həm də diplomatik baxımdan əsaslıdır və gələcəkdə bu kimi halların qarşısının alınması üçün Rusiya rəhbərliyi daxilində daha dəqiq koordinasiyaya ehtiyac var. Rusiya Federasiyası rəsmi mövqeyini təhrif edən fərdi ritorikalardan uzaq durmalı, tərəfdaş ölkələrin suverenliyi və ərazi bütövlüyünə hörmət prinsiplərini pozmamalıdır. Eyni zamanda, bu kimi halların qarşısının alınması üçün diplomatik kanallar vasitəsilə daha sistemli izahat işləri aparılmalıdır.
Züriyə Qarayeva
Politoloq
Bakıvaxtı.az üçün
