Bakı 
Avropa İttifaqının Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar artıq təkcə Moskvanın iqtisadi imkanlarına təsir edən alət kimi yox, Avropanın öz daxili iqtisadi və siyasi tarazlıqlarını sınağa çəkən faktor kimi müzakirə olunur. Enerji qiymətlərinin artması, sənaye sektorunda xərclərin yüksəlməsi və sosial narazılıqlar fonunda Aİ daxilində sanksiya siyasətinə münasibət getdikcə daha çox suallar doğurur.
İtaliya Baş nazirinin müavini Matteo Salvininin açıqlaması da bu narahatlığın artıq rəsmi səviyyədə səsləndirildiyini göstərir. Bu kontekstdə əsas müzakirə mövzusu sanksiyaların real effektivliyi ilə onların Avropa iqtisadiyyatına vurduğu zərərin balansıdır. Məsələ təkcə Rusiya ilə münasibətlər deyil, Avropanın gələcək enerji strategiyası və siyasi qərarvermə mexanizmləridir.
Bakıvaxtı.az mövzunu politoloq Züriyə Qarayeva ilə müzakirə edir.
Onun sözlərinə görə, Avropanın Rusiyadan enerji asılılığı sanksiyaların ilkin dizaynında nəzərdə tutulandan daha ciddi struktur problemlər ortaya çıxardı. Qaz və neft tədarükündə alternativlərin qısa müddətdə tapıla bilməməsi sanksiyaları Avropa üçün baha başa gələn qərara çevirdi. Enerji qiymətlərinin artması sənaye sektorunda istehsal xərclərini yüksəltdi və rəqabət qabiliyyətini azaltdı:
“Bu vəziyyət sanksiyaların təsir gücünü asimmetrik hala saldı, yəni yükün bir hissəsi Avropanın öz üzərinə düşdü. Enerji təhlükəsizliyi məsələsi geosiyasi qərarların mərkəzinə keçdi. Nəticədə sanksiyalar təkcə təzyiq aləti yox, eyni zamanda Avropa üçün adaptasiya testi rolunu oynamağa başladı”.
Bu cür açıqlamaların Aİ-Rusiya münasibətlərinin gələcək trayektoriyasına təsirinə gəlincə, politoloq qeyd edib ki, belə açıqlamalar Aİ daxilində vahid mövqenin getdikcə daha çətin qorunduğunu göstərir. Rəsmi səviyyədə sanksiya xətti davam etsə də, pərdəarxası müzakirələrdə daha praqmatik yanaşmalar güclənir. Dediyinə görə, bu, Aİ-Rusiya münasibətlərinin tam normallaşması demək olmasa da, ritorikanın yumşalmasına zəmin yarada bilər. Xüsusilə enerji və ticarət kimi sahələrdə selektiv əməkdaşlıq modelləri gündəmə gələ bilər. Müsahibimiz bildirib ki, Avropa üçün əsas prioritet artıq prinsipial mövqedən çox, iqtisadi dayanıqlığın qorunmasıdır. Bu da münasibətlərin gələcəkdə daha çox texniki və situativ xarakter alacağını göstərir.
Züriyə Qarayeva: Avropa üçün əsas prioritet artıq prinsipial mövqedən çox, iqtisadi dayanıqlığın qorunmasıdır
“İctimai rəy sanksiyaların gündəlik həyata təsiri artdıqca daha tənqidi mövqeyə keçir. Yüksək enerji xərcləri, inflyasiya və sosial rifahın zəifləməsi insanların sanksiyaları birbaşa öz problemləri ilə əlaqələndirməsinə səbəb olur” deyən Z.Qarayeva bildirib ki, bu narazılıq populist və müxalif siyasi qüvvələrin mövqelərini gücləndirir. Onun sözlərinə görə, hakimiyyətlər isə seçici davranışını nəzərə almadan uzunmüddətli sərt xətti davam etdirməkdə çətinlik çəkir. Nəticədə siyasi qərarlar daha balanslı və ehtiyatlı şəkildə formalaşdırılır. Bu proses sanksiya siyasətinin gələcəkdə daha çevik olacağına işarə edir.
Bəs Aİ üçün sanksiyalar uzunmüddətli strategiya kimi davamlıdırmı?
Həmsöhbətimiz qeyd edib ki, uzunmüddətli perspektivdə sanksiyalar təkbaşına davamlı strategiya sayıla bilməz. Çünki iqtisadi və sosial yük artdıqca daxili siyasi müqavimət güclənir. Aİ bu siyasəti ya əlavə kompensasiya mexanizmləri ilə dəstəkləməli, ya da mərhələli şəkildə yenidən nəzərdən keçirməlidir:
“Əks halda sanksiyalar birlik daxilində parçalanma riskini artıra bilər. Strateji baxımdan Avropa üçün əsas məsələ təzyiq və dialoq arasında tarazlıq tapmaqdır. Bu tarazlıq qurulmasa, sanksiyalar məqsədindən çox əlavə risk mənbəyinə çevrilə bilər”.
Zülfü Məmmədov
