Bakı 
Avropa İttifaqının Ukrayna ilə bağlı xüsusi tribunal yaratmaq təşəbbüsü hazırda beynəlxalq hüquq sistemində həm ədalətin bərpası, həm də siyasi təsir aləti kimi qiymətləndirilə biləcək mürəkkəb bir mexanizm kimi görünür.
Bu tribunalın məqsədi Rusiyanın Ukraynada törətdiyi qətliam və hüquq pozuntularını beynəlxalq gündəmə çıxarmaqdır, lakin eyni zamanda onun siyasi funksiyası da diqqətdən yayınmır: Rusiya tərəfi tribunalın legitimliyini tanımadıqda, qərarların hüquqi təsiri və icrası məsələsi ciddi sual altına düşür.
Eyni zamanda, Avropa İttifaqının 26 üzv ölkəsinin tribunalda iştirakı yalnız Ukraynanın maraqlarını deyil, həm də Avropada yeni hüquqi ittifaq və koordinasiya mexanizminin formalaşması perspektivini ortaya qoyur.
Avropa İttifaqının Ukrayna ilə bağlı xüsusi tribunal yaratmaq qərarı beynəlxalq hüquq sistemində ədalətin bərpasına xidmət edəcək, yoxsa Rusiyaya qarşı siyasi təzyiq alətinə çevriləcək? Rusiya bu tribunalın legitimliyini tanımadığı halda, onun qərarları beynəlxalq miqyasda hüquqi gücə malik ola bilərmi? Aİ-nin 26 ölkəsinin tribunalda iştirakı Avropada yeni hüquqi ittifaqın formalaşması kimi qiymətləndirilə bilərmi?
Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a açıqlama verən politoloq Samir Hümbətov Avropa İttifaqının bu addımları yalnız Ukraynanın maraqlarını nəzərə alaraq atdığını düşünmür:
"Burada həm də Rusiyaya qarşı bir təzyiq elementi görünür. Yəni, ehtimallar daha çox siyasi xarakter daşıyır. Əgər Rusiya Avropa İttifaqının maraqlarına zidd hərəkətlər edərsə və Bloku sıxışdırmaq siyasətinə keçərsə, o zaman Avropa İttifaqı bu sıxışdırmanı neytrallaşdırmaq üçün tribunallar vasitəsilə Rusiyanın törətdiyi qətliamları, soyqırımları beynəlxalq ictimaiyyətin gündəminə gətirməyə çalışa bilər".
Samir Hümbətov: Ukraynanın məsələsi bir motiv ola bilər, amma əsas hədəf həm də Rusiyaya qarşı strategiya və təzyiq vasitəsidir
Onun sözlərinə görə, belə tribunallar həm hüquqi, həm də siyasi təsir vasitəsi kimi dəyərləndirilə bilər:
"Buna görə düşünürəm ki, burada Ukraynalıların maraqları da nəzərə alına bilər, amma Avropa İttifaqının qərarları əsasən yalnız Ukraynaya görə formalaşdırılmır. Ukraynanın məsələsi bir motiv ola bilər, amma əsas hədəf həm də Rusiyaya qarşı strategiya və təzyiq vasitəsidir".
Yekun olaraq demək olar ki, Avropa İttifaqının Ukrayna ilə bağlı xüsusi tribunal yaratmaq təşəbbüsü həm hüquqi, həm də siyasi ölçülərə malik mürəkkəb bir mexanizmdir. Tribunalın bir tərəfdən məqsədi Ukraynada baş verən hüquq pozuntularını beynəlxalq səviyyədə araşdırmaq və ədalətin bərpasına xidmət etməkdirsə, digər tərəfdən onun siyasi funksiyası da aydın görünür - Rusiyaya qarşı beynəlxalq təzyiq vasitəsi kimi istifadə olunması ehtimalı yüksəkdir. Rusiya tərəfinin tribunalın legitimliyini tanımaması hüquqi icra məsələlərini çətinləşdirə bilər, lakin Avropa İttifaqının 26 üzv ölkəsinin iştirakı bu təşəbbüsü yalnız Ukraynanın deyil, həm də Avropada yeni hüquqi koordinasiya və ittifaq mexanizminin formalaşması kimi qiymətləndirməyə imkan verir. Nəticədə, tribunal həm hüquqi əsaslı ədalət axtarışının, həm də geosiyasi strateji maraqların paralel olaraq təzahürü kimi qiymətləndirilə bilər.
Əli Hüseynov
