Bakı 
Son illərdə rəqəmsal texnologiyalar dövlət–vətəndaş münasibətlərində fundamental dəyişikliklərə səbəb olub. Sosial şəbəkələrin kütləvi yayılması ictimai həyatın hər sahəsinə təsir göstərir.
İnsanlar artıq informasiya əldə etmək üçün yalnız ənənəvi media vasitələrinə etibar etmirlər. Süni intellekt və böyük məlumat texnologiyaları dövlət idarəetməsində yeni imkanlar yaradır. Bu texnologiyalar vətəndaşların dövlətə çıxışını daha şəffaf və sürətli edir. Eyni zamanda, rəqəmsal texnologiyalar ciddi riskləri də özü ilə gətirir. İnformasiya bolluğu siyasi şüurun inkişafına təkan verə bilər. Lakin manipulyasiya və dezinformasiya riski də artıb. Sosial şəbəkələr vasitəsilə yayılan yanlış məlumatlar ictimai rəyin formalaşmasına təsir edir. Bu, demokratiya üçün potensial təhlükə yaradır.
Sosial şəbəkələr vətəndaşların gündəlik həyatını və dövlətlə əlaqəsini köklü şəkildə dəyişir. İnsanlar dövlət xidmətləri barədə məlumatları daha tez əldə edir, müraciət və şikayətlərini real vaxt rejimində bildirə bilirlər. Eyni zamanda, ictimai layihələrdə və qərarvermə proseslərində iştirak imkanları artır. Bu isə dövlətin idarəetmədə şəffaflığını yüksəldir və ictimai etimadı gücləndirir. Lakin sosial şəbəkələrdə yayılan dezinformasiya və manipulyativ məzmun vətəndaşların düzgün qərar verməsini çətinləşdirir. Rəqəmsal medianın sürətlə yayılan məlumat axını, həm faydalı, həm də zərərlidir. Demokratik cəmiyyətlərdə bu balansın düzgün qurulması həyati əhəmiyyət kəsb edir.
"Böyük məlumat"ın (Big Data) və süni intellektin rolu daha mürəkkəbdir. Dövlətlər milyonlarla vətəndaşın məlumatını toplayır və analiz edir. Bu, idarəetmədə sürət və effektivliyi artırır. Eyni zamanda, şəxsi məlumatların qorunması məsələsi gündəmə gəlir. Algoritmik qərarvermə sistemi dövlətin səmərəliliyini yüksəldir, lakin etik və hüquqi çərçivələr olmadıqda risklər artır. Süni intellektin istifadəsi ilə sosial xidmətlərin və idarəetmənin keyfiyyəti yüksəlir. Lakin şəxsi azadlıqların məhdudlaşdırılması ehtimalı da mövcuddur. Dövlət bu texnologiyaları etik və şəffaf şəkildə tənzimləməlidir.
Dövlət siyasəti bu kontekstdə həlledici rol oynayır. Effektiv dövlət müdaxiləsi yalnız məhdudlaşdırıcı deyil, həm də tənzimləyici və dəstəkləyici olmalıdır. İnformasiya təhlükəsizliyi, fərdi məlumatların qorunması və süni intellektin etik istifadəsi dövlətin əsas prioritetləri olmalıdır. "E-gov" və smart xidmətlər vətəndaşlara daha yaxın xidmət göstərir. Bu, dövlətin idarəetmədə şəffaflıq və səmərəliliyini artırır. Rəqəmsal platformalar vətəndaşların müraciət və təkliflərinin qəbulunu sürətləndirir. Dövlətin bu sahədəki təşəbbüsləri vətəndaş məmnuniyyətini yüksəldir.
İnformasiya bolluğu ictimai şüurun formalaşmasında həm müsbət, həm də mənfi rol oynayır. İnsanlar daha çox məlumat əldə etdikcə siyasi proseslərdə aktiv iştirak edə bilirlər. Eyni zamanda, manipulyasiya və dezinformasiya vətəndaşların qərarverməsini çətinləşdirir. Sosial şəbəkələrdə yayılan saxta xəbərlər ictimai rəyin istiqamətini dəyişə bilər. Dövlətin bu riski idarə etməsi vacibdir. Rəqəmsal texnologiyalarla bağlı tənzimləmə mexanizmləri vətəndaşları qoruyur. Hüquqi və etik çərçivələr bu texnologiyaların təhlükəsiz istifadəsini təmin edir. Dövlətin bu sahədəki fəaliyyətləri demokratiyanın inkişafına töhfə verir.
Rəqəmsal nəzarət məsələsi xüsusi diqqət tələb edir. Böyük məlumatların və süni intellekt sistemlərinin istifadəsi dövlət üçün effektiv olsa da, demokratik prinsipləri risk altına qoyur. Algoritmik idarəetmə və şəxsi məlumatların istifadəsi yalnız şəffaf qaydada aparılmalıdır. Vətəndaşların hüquqları və şəxsi həyatı qorunmalıdır. Dövlət bu balansı qorumaqla həm təhlükəsizliyi təmin edir, həm də demokratik prinsipləri dəstəkləyir. Rəqəmsal texnologiyalar yalnız dövlətin gücünü artırmaqla kifayətlənməməli, vətəndaş məmnuniyyətini də hədəfləməlidir.
Azərbaycanın rəqəmsal siyasəti bu baxımdan uğurlu nümunədir. E-gov platformaları və smart xidmətlər vətəndaşların gündəlik həyatını asanlaşdırır. Dövlətin texnologiyaya investisiyaları ictimai idarəetmədə şəffaflığı artırır. Rəqəmsal təşəbbüslər ictimai etimadı gücləndirir. Bu, dövlətin vətəndaşlara yaxınlığının göstəricisidir. Eyni zamanda, milli maraqların qorunması üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Dövlətin rəqəmsal siyasəti həm demokratik prinsipləri, həm də milli təhlükəsizliyi qoruyur. Azərbaycan bu sahədə regional nümunə hesab olunur.
Rəqəmsal transformasiya dövlət–vətəndaş münasibətlərində həm imkanlar, həm də risklər yaradır. Dövlətin düzgün yönləndirilmiş siyasəti informasiya bolluğunun faydalarını artırır. Manipulyasiya və dezinformasiyanın təsirini minimuma endirir. Rəqəmsal texnologiyalar vətəndaşların siyasi şüurunu yüksəldə bilər. Eyni zamanda, dövlətin etik və şəffaf idarəetmə prinsipləri demokratik inkişafı təmin edir. Azərbaycan təcrübəsi göstərir ki, texnologiya həm idarəetmədə səmərəliliyi, həm də vətəndaş hüquqlarının qorunmasını təmin edə bilər. Dövlətin bu rolu gələcəkdə də önəmli olacaq.
Əli Hüseynov
