Dırnaq yemək xəstəlikdir: MÜALİCƏ ÜSULLARI

Yetkinlərdə və uşaqlarda tez-tez rast gəlinən dırnaq yemə xəstəliyi tibbi dildə onikofaqiya adlandırılır. İnsanın adətən stress və təzyiq altında olduğu zaman etdiyi bu hərəkət adətən 3-4 yaşından sonra başlayır. Hər üç uşaqdan birində görülən dırnaq yemə xəstəliyi erkən yetkinlik dövrünə qədər davam edə bilər və ya yeniyetməlik dövründə başlaya bilər.

Bakıvaxtı.az xəbər verir ki, problemlə bağlı alimlər araşdırmalar aparıblar. Verilən məlumatlar onu göstərir ki, yeniyetməlik dövründə dırnaq yemə ümumi yeniyetmə əhalinin 40%-də müşahidə olunur. Daha çox narahatlıq, qorxu, qəzəb kimi səbəblərlə başlayan yeniyetməlik dövründə dırnaq yemə xəstəliyinin artmasının səbəbi ətrafdan verilən reaksiyalar ola bilər. Ancaq bəzən dırnaq yeyən valideynlərin uşaqları onları təqlid edərək dırnaqlarını dişləməyə başlayırlar. Bütün bunlar sıxıntı, gərginlik və ya təcavüz hisslərinin boğulması ilə bağlı ola bilər. 

Dırnaq yemə xəstəliyi nədir?

Körpəlik dövründə və 5 aydan sonra nadir hallarda başlaya bilən bu vəziyyət, uşağın valideynin təklif etdiyi təhlükəsiz mühitdən çıxması və yeni sosial və fiziki mühitlə qarşılaşması səbəbiylə görülür. Başqa sözlə desək, uşaq bağçaya göndərildikdə və ya ilk dəfə baxıcının yanına buraxıldıqda, özlərini təhlükəsiz hiss etmək və ya istirahət etmək üçün dırnaqlarını yeməyə başlaya bilər. Uşaqlıqdan başlayan bu davranış, yeniyetməlik dövründə insanın ictimai bəyənilməsi ilə bitə bilər, yetkinlik dövründə də davam edə bilər.

Dırnaq yemə əhəmiyyətli bir problem olaraq görülsə də, əslində bu, insanın hadisələr qarşısında hiss etdiyi duyğu və düşüncələrin öhdəsindən gəlmək üçün etdiyi bir davranışdır. Dırnaq yemə vərdişlərinin arxasında duran digər səbəblər arasında mükəmməllikçi şəxsiyyət, səbirsizlik, məyusluq və stress var. Belə vəziyyətlərə reaksiya olaraq başlaya bilən dırnaq yemə vərdişi daha sonra şüursuz bir davranışa çevrilir. Dırnaq yemə uşaqlarda təxminən 33% və yeniyetmələrin 40% -də görülür, böyüklər arasında isə daha çox rast gəlinir. Heç bir sosial funksiyası olmayan təkrarlanan davranışlar olaraq da təyin olunan dırnaq yemə, narahatlığı azaldıcı təsiri sayəsində qorunur.

Xəstəliyin səbəbləri nələrdir?

Dırnaq yemə ictimaiyyət arasında etibarsızlıq əlaməti olaraq görülsə də, dırnaq yeməyə səbəb olan səbəblər geniş miqyasda yer alır. Əhval dəyişikliyinə reaksiya olaraq başladığı düşünülən dırnaq yemə vərdişinin əsas səbəbi dəqiq bilinməsə də, araşdırmalar aşağıda sadalanan səbəblər üzərində cəmlənmişdir:

Körpəlik Dövrü: Körpənin 5-ci ayından sonra başlayan dırnaq yemə vərdişi çox vaxt barmaq əmməklə başlaya bilər.

Öyrənilmiş Davranış: Valideynləri dırnaqlarını dişləyən uşaqlar valideynlərinin bu davranışını təqlid edə bilərlər.

Genetik faktor: Anksiyete səbəbiylə əhval-ruhiyyənin ani dəyişməsi, narahatlıq pozuqluğu və dırnaq yemə xəstəliyi bu kimi pozğunluqların genetik ötürülməsi ilə bağlı ola bilər.

Psixoloji Səbəblər: İnsanın yaşadığı gərginlik, narahatlıq, kədər, qorxu, hirs və sıxıntı kimi duyğular dırnaq yemə xəstəliyinə səbəb ola bilər. İnsanın sosial və fiziki mühitindəki qəfil dəyişiklik insanda özünü güvənsiz hiss etdirə bilər. İnsan dırnaqlarını dişləyərək bu vəziyyətin öhdəsindən gəldiyini düşünə bilər. Avtoritar və zülmkar ailə, uşağın tənqid və cəzalandırılma narahatlığı, ailədə dəyərsizlik hissi, maraq və sevginin olmadığı uşaqlıq dövrü, ünsiyyət problemləri də dırnaq yemə vərdişlərinə səbəb ola bilər. Zehni gerilik, inkişaf pozğunluqları, tiklər, obsesif-kompulsif şəxsiyyət pozuqluğu, major depressiya, diqqət çatışmazlığı hiperaktivlik pozuqluğu və enurez kimi tanınan yataq islatma kimi səbəblər də dırnaq yeməyə səbəb ola bilər.

Dırnaq yeməyin zərərləri nələrdir?

Onikofagiya olaraq təyin olunan dırnaq yemək xəstəliyi dırnaq ətrafındakı toxumaların zədələnməsinə və beləliklə, zamanla deformasiyaya səbəb ola bilər. Dırnaq və ətrafındakı toxumaların pis görünməsi insanın özünü pis hiss etməsinə, narahat olmasına, özünə inamının azalmasına səbəb olaraq sosial həyatına mənfi təsir göstərə bilər. Uzun müddətdə dırnaq yataqları zədələnə və dırnaq düşə bilər. Əgər dırnaq dişləyən şəxs dırnaqlarını udsa, mədə infeksiyası kimi narahatlıq yarana bilər. Dırnaqların ağızla daimi təması səbəbindən bir çox yoluxucu xəstəliklər yarana bilər. 

Dırnaq yemə xəstəliyi necə müalicə olunur?

Dırnaq yemənin müalicəsində ilk addım, erkən dövrdə uşağın dırnaq yemə vərdişinə məhəl qoymamaqdır. Erkən dövrdə başlayan onikofaqiya vəziyyətlərində dırnaq dişləyən uşağın əllərini istifadə etməsi lazım olan müxtəlif hərəkətlərə yönəltmək və heç bir xəbərdarlıq etməmək lazımdır. Ancaq dırnaq yeməmək vərdişə çevrilirsə, ilk növbədə bu davranışın altında yatan səbəblər araşdırılmalıdır. Diqqəti və müsbət motivasiyanı aradan qaldırmaqla bu vəziyyəti tamamilə aradan qaldırmaq olar. Yetkinlərdə motivasiya son dərəcə vacibdir.

Cansıxıcılıq, narahatlıq və stress kimi emosional və fiziki tətikləri aradan qaldırmaq, dırnaqları qısa tutmaq və müntəzəm manikür etmək vərdişdən əl çəkməyə kömək edir. Bundan əlavə, acı dırnaq boyasının istifadəsi dırnaq yemə vərdişindən qurtulmağa kömək edə bilər. Bütün bunlara baxmayaraq dırnaq yemə vərdişi davam edərsə, psixoloqa müraciət edə bilərsiniz.

Xəyalə Rza