Gənclərin qorxulu yuxusu: NOMOFOBİYA

Texnologiyanın sürətli inkişafı və rəqəmsal dünyanın həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilməsi gənclər arasında yeni psixoloji problemlərin yaranmasına səbəb olub.

Bakıvaxtı.az xəbər verir ki, bu problemlərdən biri də nomofobiya- yəni telefonsuz qalmaqdan yaranan qorxu və narahatlıqdır.

Nomofobiya nədir və necə yaranır?

"Nomofobiya" termini "no mobile phone phobia" ifadəsindən yaranıb və ilk dəfə 2008-ci ildə istifadə olunub. Bu sindrom telefonun itməsi, şarjının bitməsi, internet bağlantısının kəsilməsi və ya əlçatan olmaması kimi hallarda insanlarda panikaya, stressə və narahatlığa səbəb olur.

Gənclər arasında nomofobiyanın yayılmasının əsas səbəbləri bunlardır:

Sosial şəbəkə asılılığı – Daim “online” olmaq istəyi, sosial medianın diqqət mərkəzində qalmaq üçün yaratdığı təzyiq.

FOMO sindromu (Fear of Missing Out) – Əsasən gənclər arasında yayılan, mühüm hadisələri və xəbərləri qaçırmaq qorxusu.

Ani dopamin təsiri – Telefon bildirişləri və sosial media reaksiyaları beyində mükafatlandırma mexanizmini aktivləşdirir və asılılıq yaradır.

Nomofobiya sadəcə bir vərdiş və ya adi asılılıq deyil, uzunmüddətli psixoloji və sosial problemlərə səbəb ola bilər:

Stress və təşviş – Telefonsuz qaldıqda həyəcan, narahatlıq, hətta panik ataklar müşahidə oluna bilər.

Diqqət dağınıqlığı və məhsuldarlığın azalması – Gənclər dərs oxuyarkən və ya iş zamanı telefona tez-tez baxdıqda diqqət yayılır və səmərəlilik azalır.

Real sosial münasibətlərin zəifləməsi – İnsanlar üz-üzə ünsiyyətdən uzaqlaşır, münasibətlərdə emosional soyuqluq yaranır.

Bu problemi necə həll etmək olar?

Nomofobiyanı azaltmaq üçün bir neçə effektiv üsul mövcuddur:

1. “Rəqəmsal detox” günləri keçirmək – Həftədə ən az bir gün telefondan tamamilə uzaq durmaq.

2. Bildirişləri azaltmaq və ekran vaxtını məhdudlaşdırmaq – Telefonda tətbiq məhdudiyyətləri qoymaq və lazımsız bildirişləri söndürmək.

3. Alternativ fəaliyyətlərə yönəlmək – Kitab oxumaq, idmanla məşğul olmaq, ailə və dostlarla daha çox zaman keçirmək.

4. Təhlükəsiz istifadə vərdişləri formalaşdırmaq – Telefonu yuxu rejiminə keçirmək, yatmazdan əvvəl istifadəni azaltmaq və iş saatlarında telefondan uzaq qalmaq.

Nomofobiya gənclər arasında ciddi sosial və psixoloji problemə çevrilməkdədir. Texnologiya həyatımızı asanlaşdırsa da, ondan ağıllı istifadə etməyi öyrənmək vacibdir. Sağlam rəqəmsal vərdişlər formalaşdırmaq və balanslı həyat tərzinə keçid bu problemin qarşısını almağın əsas yollarından biridir.

Nuriyyə Musayeva