Bakı 
SSRİ-nin dağılmasından sonra Rusiya Federasiyası çoxsaylı siyasi, iqtisadi və ictimai çətinliklərlə qarşılaşdı. Bu prosesdə Rusiyada milliyyətçi və şovinist tendensiyalar sürətlə yüksəlməyə başladı. Xüsusilə qeyri-rus etnoslarına, müsəlman icmalarına və Qafqaz xalqlarına qarşı yönəlmiş irqçi və islamofob yanaşmalar təkcə cəmiyyətin müəyyən təbəqələrində deyil, artıq dövlət strukturlarında da öz əksini tapmağa başladı.
1990-cı illərdə Çeçenistana qarşı aparılan müharibələr və bu savaşlar çərçivəsində həyata keçirilmiş genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar, əhalinin zorla köçürülməsi və insan haqlarının pozulması Kremlin bu siyasətini açıq şəkildə ortaya qoydu.
Bu gün isə eyni ssenari fərqli formada, lakin oxşar məntiq əsasında digər qeyri-rus icmalara, o cümlədən azərbaycanlılara qarşı tətbiq olunmağa başlanıb. Rusiyanın müxtəlif bölgələrində azərbaycanlılara qarşı həyata keçirilən qanunsuz həbslər, kütləvi deportasiyalar, bizneslərin dağıdılması və mediada aparılan təbliğat kampaniyaları bu irqi və dini ayrı-seçkilik siyasətinin sistematik hal aldığını göstərir. Bu hallar təkcə fərdi düşmənçilik nümunələri deyil, həm də azərbaycanlıların kollektiv kimliyinə qarşı yönəlmiş siyasi davranışın göstəricisi kimi qiymətləndirilə bilər.
Belə olan halda, ortaya ciddi sual çıxır:
Rusiyada yaşayan azərbaycanlılara qarşı artan təzyiqlərin və zorakılıqların arxasında məqsədli şəkildə yürüdülən irqçi və islamofob dövlət siyasəti dayanırmı? Azərbaycan dövləti bu təhlükəyə qarşı beynəlxalq hüquq və diplomatiya müstəvisində hansı effektiv addımları ata bilər?
Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-la fikirlərini bölüşən tarixçi Boran Əziz bildirib ki, SSRİ-nin süqutundan sonra onun yerində yaranan əsas dövlətlərdən biri olan Rusiya demokratik bir dövlətə çevrilə bilmədi. Xüsusilə də Vladimir Putinin hakimiyyətə gəlişindən sonra onun keçmiş imperiyanı bərpa etmək cəhdləri həm Rusiyada yaşayan xalqlar, həm də qonşu ölkələr üçün ciddi fəlakətlərə və dağıntılara səbəb oldu:
"Ümumiyyətlə, Rusiya rəhbərliyi təkcə qonşularına deyil, bütövlükdə dünya ictimaiyyətinə qarşı təhdid mənbəyinə çevrilmişdir. Onlar Birinci Pyotr dövründəki “isti dənizlərə çıxış” kimi köhnə imperialist xəyallara qapılmış, rus dilinin danışıldığı əraziləri Rusiyanın təsir dairəsi kimi təqdim etməyə başlamışlar. Bu isə açıq-aşkar təcavüzkar və işğalçılığa yönəlik xarici siyasətin davam etdirildiyini göstərir".
Tarixçi qeyd edib ki, İkinci Qarabağ müharibəsindən və 2023-cü ildə həyata keçirilən antiterror əməliyyatlarından sonra Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tam bərpa edilməsi bəzi xarici güclər, xüsusilə də Rusiya tərəfindən narahatlıqla qarşılandı. Bu prosesin ardından Rusiyanın ölkəmizə qarşı düşmənçilik mövqeyi daha da açıq şəkildə hiss olunmağa başladı. Bununla bağlı çoxsaylı nümunələr sadalamaq mümkündür. Lakin xüsusilə qeyd edilməlidir ki, son dövrlərdə Qarabağ məsələsini yenidən gündəmə gətirməyə cəhdlər göstərilir. Bu fikirlər həm Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin, həm də prezidentin müşavirəsinin çıxışlarında yer alaraq, Rusiyanın məkrli siyasətindən dönmədiyini bir daha ortaya qoyur:
"2024-cü ilin dekabrında Azərbaycanın hərbi təyyarəsinin vurulmasından sonra Rusiyanın Azərbaycana qarşı münasibəti tam şəkildə ortaya çıxdı. Beynəlxalq hüquq normalarını kobud şəkildə pozaraq, nə üzr istədilər, nə də kompensasiya ödədilər. Əksinə, özlərini son dərəcə yekəxana və məsuliyyətsiz şəkildə apardılar. Bu da bir daha göstərdi ki, Rusiya dövləti hələ də imperialist və hegemon düşüncə tərzindən uzaqlaşmayıb. Onlar keçmiş sovet respublikalarına, o cümlədən, Azərbaycana öz “arxa bağçaları” kimi baxmağa davam edirlər".
Müsahibimizin sözlərinə görə, Azərbaycanın müstəqil və prinsipial xarici siyasət yürütməsi, öz milli maraqlarını qətiyyətlə müdafiə etməsi Rusiya tərəfindən açıq narahatlıqla qarşılanır. Son dövrlərdə xalqımıza qarşı Rusiyada müxtəlif rəsmi qurumlar tərəfindən həyata keçirilən zorakılıqlar da bu qıcıqdan qaynaqlanır. Bu siyasət, eyni zamanda, Rusiyanın yenidən irqçi və islamofob bir xətt tutduğunu da ortaya qoyur:
"Xüsusilə iyunun 27-də Yekaterinburqda azərbaycanlıların vəhşicəsinə qətlə yetirilməsi və soydaşlarımıza qarşı misli görünməmiş zorakılıq Rusiya dövlətinin əsl mahiyyətini dünya ictimaiyyətinə göstərdi. Ukraynanın işğalı zamanı müşahidə olunan antiinsani siyasətin indi də qeyri-ruslara, xüsusilə azərbaycanlılara qarşı davam etdirilməsi bu dövlətin mahiyyətini bir daha üzə çıxarır. Ən ağrılı məqamlardan biri isə odur ki, həmin zorakılığa məruz qalan şəxslərin bir hissəsi uzun illər Azərbaycanda rus dili, ədəbiyyatı və mədəniyyətinin təbliğinə xidmət etmiş şəxslər olub. Məsələn, qətlə yetirilən qardaşlardan biri tanınmış yazıçı, rus ədəbiyyatından nümunələri “Dünya ədəbiyyatı” dərgisində tərcümə edən Seyfəddin Hüseyndir. Digər qardaşı Bakir Səfərov isə uzun illər rus dili müəllimi kimi çalışıb. Tarixin və həyatın acı ironiyası ondan ibarətdir ki, Rusiya mədəniyyətinə xidmət etmiş şəxslərin özləri və ailə üzvləri həmin dövlətdə vəhşicəsinə öldürülür".
Boran Əziz: Azərbaycan jurnalistləri və ziyalıları bu işdə böyük əhəmiyyətə malikdir
Həmsöhbətimiz onu da qeyd edib ki, bu hadisə, əslində, xalqımızın ziyalı övladları ilə Rusiyanın rəsmi qurumlarının əxlaq və mədəniyyət baxımından nə qədər fərqli dünyagörüşünə malik olduğunu göstərir. Qətlə yetirilən şəxslərin bir qisminin Azərbaycan vətəndaşı olması və buna baxmayaraq, Azərbaycan konsulluğunun belə məsələyə cəlb edilməməsi beynəlxalq hüquq normalarının kobud şəkildə pozulması deməkdir. Dövlətlərarası müqavilələrə və hüquqi öhdəliklərə məhəl qoyulmadan Azərbaycan vətəndaşlarına qarşı bu dərəcədə zorakı münasibət göstərilməsi ölkəmizin suverenliyinə hörmətsizlik kimi qiymətləndirilməlidir:
"Təbii ki, anlayırıq: Rusiyada, xüsusilə də Ukraynada uğursuzluqlarla üzləşən hakimiyyət orqanları daxili ictimai narazılığı yönləndirmək üçün günahkar axtarışındadır və bu cür hadisələr nə birinci, nə də sonuncu olacaq. Bu səbəbdən soydaşlarımız, xüsusilə də Rusiyada yaşayan və fəaliyyət göstərən azərbaycanlılar son dərəcə ehtiyatlı olmalıdırlar. Sevindirici haldır ki, Azərbaycan dövləti bu hadisəyə dərhal, çevik və qətiyyətli reaksiya göstərdi. Hadisənin ertəsi günü rəsmi mövqenin bildirilməsi, aidiyyəti qurumların məsələyə operativ müdaxiləsi və ölkədən kənarda yaşayan soydaşlarımızın arxasında güclü dövlətin dayandığının göstərilməsi insanlarımızda güvən və bağlılıq hissini daha da artırdı. Bu siyasətin davam etdiriləcəyinə şübhəmiz yoxdur".
Boran Əziz onu da əlavə edib ki, dünyanın müxtəlif ölkələrinin media qurumlarında bu məsələ ilə bağlı səsləndirilən haqlı narazılıqlar, yayımlanan materiallar da göstərdi ki, Azərbaycan jurnalistləri və ziyalıları bu işdə böyük əhəmiyyətə malikdir. Onlar öz ziyalı borclarını layiqincə yerinə yetirir və rus dövlətinin vəhşiliklərinin ifşasında mühüm rol oynayırlar.
Əli Hüseynov
