Bakı 
Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Hindistana səfəri həm iqtisadi, həm hərbi, həm də geosiyasi məntiqlə izah oluna biləcək çoxqatlı prosesdir. Moskvanın Dehli ilə əlaqələri gücləndirməsi ilk növbədə Hindistanın əhalisinin və bazarının böyüklüyü ilə bağlıdır.
Bir milyard yarımlıq nəhəng istehlakçı bazarı və dünyanın ən sürətli artan böyük iqtisadiyyatı olan Hindistan Rusiyanın ixrac potensialı üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Xüsusilə neft sahəsində bu əməkdaşlıq Moskva üçün həyati xarakterlidir: bir vaxtlar Hindistanın neft idxalında Rusiyanın payı cəmi bir neçə faiz idisə, son illərdə sanksiyalar nəticəsində yaranmış güzəştlər Dehlinin böyük həcmdə Rusiya nefti almasına gətirib çıxardı. Bu, Rusiyanın iqtisadi sabitliyi üçün mühüm mənbə idi, lakin Vaşinqtonun əlavə tariflər tətbiq etməsi Hindistanın alımlarını azaldıb və Moskvanın indi bu bazarı itirməmək üçün daha çox diplomatik səy göstərməsi təbiidir.
Rusiya üçün Hindistan həm də mühüm silah alıcısı olaraq önə çıxır. Sovet dövründən bəri formalaşmış bu asılılıq bu gün də davam edir: Dehli müxtəlif istehsalçıları cəlb etməyə çalışsa da, ordusunun əsas texniki bazası Rusiya silahlarına söykənir. S-400 sistemlərindən Su-30 təyyarələrinə qədər, Hindistanın müdafiə infrastrukturu Moskva ilə əməkdaşlığı tamamilə kəsməsinə imkan vermir. Rusiyanın komponent çatışmazlığı səbəbindən bəzi tədarüklərin gecikməsi isə Dehlinin narahatlığını artırır və Modi bu görüşdə bu məsələlər üzrə daha konkret təminatlar almağa çalışır.
Bu səfərin geosiyasi ölçüsü daha mürəkkəbdir. Rusiya Qərbin onu təcrid etməyə çalışdığını düşünür və Asiya dövlətləri ilə sıx əməkdaşlığı özünün tək olmadığını göstərən siyasi mesaj kimi istifadə edir. Hindistanın “strateji muxtariyyət” adlandırdığı xətt Moskva üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Dehli Qərblə yaxın münasibətlər saxlasa da, Rusiyanı tam itirmək istəmir və Ukrayna müharibəsi fonunda neytral mövqe sərgiləməkdə davam edir. Bu, Hindistana manevr imkanları yaradır, lakin Tramp administrasiyasının ticarət təzyiqləri fonunda balansı qorumaq Modi üçün daha çətinləşib. Rusiya ilə yaxınlaşma bu mərhələdə Dehli üçün həm siyasi, həm iqtisadi, həm də təhlükəsizlik baxımından əlavə təminat rolunu oynayır.
Moskva üçün isə Hindistanla əlaqələrin möhkəmləndirilməsi həm iqtisadi diversifikasiya, həm də geosiyasi legitimlik anlamına gəlir. Qərb institutlarından kənarda yeni tərəfdaşlıq şəbəkəsi qurmaq Rusiya üçün prioritetdir və Hindistan bu yanaşmada ən mühüm həlqələrdən biridir. Buna baxmayaraq, Dehlinin əsas hədəflərindən biri ticarət strukturunu dəyişmək, Rusiya bazarına daha çox hind məhsullarının daxil olmasını təmin etməkdir. Hazırkı ticarət balansı açıq şəkildə Rusiyanın xeyrinədir və bu boşluğun aradan qaldırılması Modi üçün siyasi və iqtisadi əhəmiyyət daşıyır.
Bu səfər həm Rusiya, həm də Hindistan üçün qarşılıqlı ehtiyacların diktə etdiyi məntiqli addımdır. Moskva Hindistanın enerji və müdafiə bazarını itirmək istəmir, Dehli isə böyük güclər arasında balansı qorumağa çalışır. Hər iki tərəf bu yaxınlaşmanı “dostluq” kimi təqdim etsə də, əslində bu münasibətlər hər iki ölkənin özünəməxsus geosiyasi və iqtisadi hesablamalarının nəticəsidir və qarşıdakı dövrdə əlaqələrin dinamikası daha çox qlobal güc qarşıdurmasının hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyindən asılı olacaq.
Züriyə Qarayeva
