Ekologiyamızı necə qoruyaq?

Ekologiya təbiətin və insan cəmiyyətinin qarşılıqlı əlaqələrini tədqiq edən bir elm sahəsidir. Təbiətin qorunması, gələcək nəsillərin sağlam və balanslı bir mühitdə yaşaması üçün əvəzsiz əhəmiyyət kəsb edir. Bugünkü müasir dövrümüzdə ekoloji problemlər, qlobal istiləşmə, iqlim dəyişiklikləri, hava və su çirklənməsi, meşə tələfatı, vəhşi təbiətin yox olması kimi ciddi təhdidlər meydana çıxır. Bu səbəbdən, ekologiyanı qorumaq və davamlı inkişafı təmin etmək yalnız hökumətlərin deyil, hər bir fərdin və cəmiyyətin üzərinə düşən vacib bir məsuliyyətdir. Ekologiyanı qorumaq üçün atılacaq addımlar müxtəlif olsa da, hər biri təbiətə və insan sağlamlığına müsbət təsir göstərə bilər.

Ekologiyanın qorunması sahəsində ən vacib addımlardan biri təbii resursların səmərəli istifadəsidir. Bu, təkrar istifadə və təkrar emal vasitəsilə mümkündür. Plastik, kağız, şüşə və metal kimi materialların təkrar emal edilərək təbii resursların israfını azaldır. Həmçinin, istehsal zamanı istifadə olunan enerjinin miqdarı azalır, karbon qazı emissiyaları enir. Evdə və iş yerində istifadə etmədiyimiz əşyaların təkrar istifadəsi, və ya onların təkrar emalı üçün uyğun məkanlarda atılması, bu məqsədə xidmət edən mühüm addımlardır.

Enerji istehsalı və istifadəsi ekologiyaya birbaşa təsir göstərən sahələrdən biridir. Fosil yanacaqlardan (neft, kömür, qaz) istifadə, həm karbon izini artırır, həm də atmosferin çirklənməsinə səbəb olur. Bu səbəbdən, enerji istehsalında təmiz və yenilənə bilən enerji mənbələrinə, məsələn, günəş enerjisi, külək enerjisi və hidroenerjiyə üstünlük vermək lazımdır. Evlərdə və ofislərdə enerji səmərəliliyi təmin edən cihazların istifadəsi, LED işıqların və enerjiyə qənaət edən elektrikli cihazların seçilməsi, həm iqtisadi baxımdan sərfəli, həm də ətraf mühit üçün faydalıdır.

Təbiət, bütün canlıların həyat üçün əsas mənbəyidir. Təbiətin qorunması, ekosistemin davamlılığını təmin etmək, müxtəlif bitki və heyvan növlərinin həyatını təhlükəyə atılmadan davam etdirməsi üçün vacibdir. Meşə kəsilməsinin qarşısını almaq, yeni meşələr salmaq, bitki örtüyünü qorumaq və meşə sahələrində mühafizə tədbirləri həyata keçirmək bu istiqamətdə atılacaq əsas addımlardır. Həmçinin, təbiətə zərərli təsir göstərən kimyəvi maddələrin istifadəsinin azaldılması və ekosistemə uyğun kənd təsərrüfatı və balıqçılıq metodlarının tətbiq edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Su həyat üçün ən əvəzolunmaz qaynaqdır. Əhalinin sürətli artımı və sənayeləşmənin təsiri ilə su ehtiyatları getdikcə azalır və çirklənir. Bu səbəbdən su resurslarının qorunması mütləqdir. Suya qənaət etmək, su israfını azaldmaq, həmçinin suyun çirklənməsinin qarşısını almaq, ekosistemin qorunmasında mühüm rol oynayır. Evdə və ictimai sahələrdə suyun daha səmərəli istifadəsi üçün müvafiq texnologiyaların tətbiq edilməsi vacibdir. Su mənbələrinə atılan kimyəvi tullantıların azaldılması, bu sahədə ətraf mühitin qorunması üçün önəmlidir.

Nəqliyyat sektoru, xüsusilə avtomobillərin tək başına böyük miqdarda karbon qazı buraxır. Bu, qlobal istiləşmənin əsas səbəblərindən biridir. Bu problemi aradan qaldırmaq üçün elektrikli avtomobillərin və ictimai nəqliyyatın təşviqi mühüm əhəmiyyət daşıyır. Şəhər və kəndlərdə velosiped yollarının inşası, ictimai nəqliyyata artan tələbat və xüsusi olaraq elektrikli nəqliyyat vasitələrinin istifadəsi, həm enerjiyə qənaət, həm də təbii ekosistemin qorunmasına kömək edir. Şəhərsalma layihələrində də “yaşıl nəqliyyat” təşviq edilməli və fərdi avtomobil istifadəsinin azaldılması məqsədinə xidmət olunmalıdır.

Ekologiyanın qorunması sahəsində yalnız qanunverici orqanların deyil, həm də hər bir fərdin rolu böyükdür. Ekologiya mövzusunda maarifləndirmə, insanların çevrə məsələlərinə daha çox həssas yanaşmalarını təmin edər. Ekoloji təhsil proqramları, ətraf mühitin qorunması haqqında maarifləndirmə kampaniyaları, ətraf mühitin qorunması barədə biliklərin artırılması insanların həyat tərzində müsbət dəyişikliklərə yol açır. Hər bir insan, öz gündəlik vərdişləri ilə ekosistemi qorumağa yardım edə bilər. Enerjiyə qənaət etmək, təkrar emalı dəstəkləmək, davamlı istehsal olunan məhsulları seçmək və təbii resursların israfını azaltmaq bu yolda atılacaq mühüm addımlardır.

İqlim dəyişikliyi, ekosistemə, təbii həyat üçün böyük təhlükə yaradır. Qlobal istiləşmə ilə mübarizə, karbon qazının atmosferə buraxılmasının azaldılması, metan qazı və digər zərərli maddələrin emissiyasının qarşısını almaq üçün qlobal səviyyədə səylər artırılmalıdır. Təmiz enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi, ormanların qorunması, sənayenin daha ekoloji dostu üsullarla işləməsi iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizənin əsas hissələridir.

Ekologiyanın qorunması, planetimizin gələcəyi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Ekosistemlərin balansının qorunması, təbii resursların səmərəli istifadəsi, təmiz enerji mənbələrinə yönəlmək, ekoloji şüurun artırılması və ictimai tədbirlərin gücləndirilməsi ilə biz ekosistemlərimizi qorumağa kömək edə bilərik. Bu, təkcə ətraf mühiti deyil, həm də insan sağlamlığını qorumağa xidmət edəcəkdir. Gələcək nəsillərin təmiz və sağlam bir mühitdə yaşaya bilməsi üçün hər birimizin üzərinə düşən məsuliyyətləri yerinə yetirməsi zəruridir. 

Əli Hüseynov