Bakı 
Bu gün öz ahənginə görə dünyada sənaye inqilabı ilə müqayisə edilə bilən ciddi dəyişikliklər baş verir. Rəqəmsal texnika insan həyatının bütün sahələrinə müdaxilə edib, sosial-iqtisadi həyatda ciddi dəyişikliklərə səbəb olub.
Ayrı-ayrı sahələrdə insanların fəaliyyət metodları yeni informasiya texnologiyalarının tətbiqi ilə sürətlə təkmilləşir, yeniləşir, biliyə əsaslanan iqtisadiyyat yaranır. Bunun əsasını qeyri-maddi əmtəə və xidmətlərin yaradılması, mübadiləsi təşkil edir. Biliyə əsaslanan yeni tip cəmiyyət formalaşır, bu cəmiyyətdə informasiya, bilik, bacarıq, səriştəlik daha çox qiymətləndirilir.
Biliyə əsaslanan cəmiyyətin əsas potensialı insan kapitalıdır. İnsanların yeni bilik yaratmaq və ondan səmərəli istifadə etmək qabiliyyəti xüsusi dəyər daşıyır. Bu səbəbdən də investisiyalar əsasən insan resurslarınin inkişafina yönəldilir. Bu dolayısı ilə davamlı, fasiləsiz təhsilin əhəmiyyətini daha da artırır. Biliyə əsaslanan cəmiyyətə, informasiya cəmiyyətinə son zamanlar innovasiya cəmiyyəti deyirlər.
Məlum olduğu kimi, 2006-ci ildə Böyük Səkkizlik ölkələrinin (G-8) təhsil nazirlərinin Moskva görüşü, Böyük Səkkizlik ölkələri Prezidentlərinin Sankt-Peterburq zirvə toplantısı, «XXI əsr İnnovasiya Cəmiyyətinin təhsili» problemlərinin müzakirəsinə həsr edilmişdi. Təəssüf ki , bütün dünya təhsil ictimaiyyətinin diqqətini özünə cəlb edən, dünya təhsil tarixində çox mühüm, qlobal səviyyəli hadisə olan bu sammit bizim respublikanın təhsil ictimaiyyəti tərəfindən layiqincə qiymətləndirilməyib (hər halda 8 ən inkişaf etmiş ölkənin prezidentləri qlobal təhsil problemlərinin müzakirəsi ilə əlaqədar son 30-40 il ərzində ilk dəfə idi ki, toplanırdılar), onun nəticələri təhlil edilməyib, bu rakursda milli təhsil problemləri tədqiq edilməyib. Bu tədbirin maraqlı detallarından biri İnformasiya Cəmiyyəti anlayışı əvəzinə artıq innovasiya cəmiyyəti anlayışından istifadə edilməsi idi. Böyük Səkkizlik ölkələrinin (G-8) təhsil nazirlərinin Moskva görüşü, «XXI əsr İnnovasiya Cəmiyyətinin təhsili» mövzusunda aparılan müzakirələr və orada qəbul edilən Moskva Deklarasiyası, Böyük Səkkizlik ölkələri Prezidentlərinin Sankt-Peterburq zirvə toplantısı, təhsilin qlobal problemlərinin geniş müzakirəsi, müvafiq Deklarasiyanın qəbulu ilə nəticələndi.
Deklarasiyada qeyd edilirdi: bəşəriyyətin qlobal problemlərinin həlli innovasiya texnologiyalarına əsaslanan transmilli təhsil və transmilli elmin inkişafından keçir. Yeri gəlmişkən Boloniya Prosesi çərçivəsində Avropada vahid elm-təhsil məkanının yaradılması bu ideyalarla ahəng təşkil edir. Sammitin materiallarından bəlli olur ki, İnformasiya Cəmiyyətinin bərqərar olması cəmiyyətin innovativ inkişafından bəhrələnməlidir. Ona görə bu cəmiyyətə innovasiya cəmiyyəti deyilir.
Cəmiyyətin innovativ inkişaf ideyası bir çox ölkələrin inkişaf strategiyasının, inkişaf doktrinasının əsasının təşkil edir (AB ölkələrinin, ÇXR, Rusiya Federasiyasının v.s. ölkələrin inkişaf strategiyasının əsasını Innovativ inkişaf ideyası təşkl edir). Ölkənin innovativ inkişafı sənaye əsaslı iqtisadiyyatın biliyə əsaslanan iqtisadiyyata keçidini təmin etməlidir.
İnnovasiya amili İnformasiya Cəmiyyətinə keçidin maraqlı bir xüsusiyyətini aşkar edir: bu gün daha çox elmi informasiya istehsal edən ölkələr yox, bu informasiyadan səmərəli istifadə edən, onları praktikada operativ tətbiq edən ölkələr intensiv inkişaf edir. Sənaye üçün innovativ biliklərin, informasiyaların hansı regionda yaranmasının əhəmiyyəti azdır (elmin vətəni olmaz), əsas bu ideyalardan operativ, səmərəli istifadə bacarığıdır. İnnovasiya yeni informasiyadan, elmi nailiyyətdən, ixtiradan pul qazanmaqdır, əqli əməyin məhsulunu bazarda sərfəli şəkildə sata bilmək qabiliyyətidir. İnnovasiya intellektual sahibkarlığın mühüm növü olub İC-də qlobal miqyasda (İnternet vasitəsi ilə intellektual tutumlu məhsulun elektron ticarəti olaraq) fəaliyyət meydanına çevriləcək.
Dinamik inkişaf edən ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, iqtisadi tərəqqi səmərəli milli innovasiya sisteminin yaradılmasından çox asılıdır. Məsələn, ÇXR-da innovasiyalardan istifadə üzrə maraqlı təcrübə var: bu ölkədə istifadə edilən texnologiyaların 98%-i innovatv ideya kimi digər ölkələrdən satın alınmışdır, bu innovativ ideyaları mövcud lisenziya əsasında tətbiq etmək üçün yerli şirkətlərə illiyi 5% olmaqla 10 illik kreditlər verilir. Artıq 2006- ildən ÇXR yüksək texnologiyaların eksportuna görə dünyada liderliyi ələ almış, hətta ABŞ arxada qoymuşdur. Yaponiyanın da sürətli inkişafı keçən əsrin ortalarında qabaqcıl texnologiyaların lisenziya ilə xaricdən alınıb ölkədə innovativ sənayenin qurulması ilə başlamışdır.
Keçid iqtisadiyyatı dövrünü yaşayan həmin ölkələrin milli innovasiya sistemi təbii ki, ABŞ, ÇXR, Almaniya, Yaponiya v.s. kimi inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə çox zəif olsa da, artıq işlək mexanizm qurulmuş, ümumən cəmiyyətin və iqtisadiyyatın innovativ ehtiyaclarını təmin edə bilən real sistem fəaliyyət göstərir. Bu istiqamətdə RF, Belarus, Ukrayna , Qazaxstan və Moldova Respublikalarında müəyyən irəliləyişlər hiss edilir. Hal hazırda innovasiya üzrə müəyyən beynəlxalq virtual şəbəkə formalaşır. Bu şəbəkəyə əsasən MDB ölkələri və keçmiş sosialist ölkələri (keçmiş Qarşılıqlı İqtisadi Yardım Şurası ölkələri) daxildir. Şəbəkənin belə formatda yaranması və perspekriv fəaliyyəti görünür bu ölkələrin iqtisadi vəziyyətinin, o cümlədən iqtisadi problemlərinin, bazarın innovativ ehtiyaclarının və innovativ tutumunun təxminən bir-birinə yaxın olması ilə əlaqədardır. Bu ölkələrin innovasiyaya dair portallarında, o cümlədən Texnologiyaların Transfer Mərkəzlərinin saytlarında şəbəkənin üzvü olan digər ölkələrin də innovativ təklifləri özünə yer alır.
ABŞ, ÇXR, Almaniya, Yaponiya v.s. kimi inkişaf etmiş ölkələr öz büdcəsinin 3-5%-ni, keçid iqtisadiyyatı dövrünü yaşayan RF, Belarus, Ukrayna, Qazaxstan və Moldova kimi MDB ölkələr öz büdcəsinin təxminən 2%-ni elmə sərf etdikləri halda, bizim Respublikada bu rəqəm xeyli müddətdir ki, 1%-dən azdır. Biliyə əsaslanan iqtisadiyyat, elmtutumlu sənaye, yüksək texnologiyalara əsaslanan qeyri-neft sektorunu inkişaf etdirmək, Regional İnnovasiya Zonalarının yaranması və inkişafı üçün bu gün elmin inkişafına büdcədən ayrılan vəsait dəfələrlə artırılmalıdır. Artıq elmi məktəb və ənənələr, elmi nəsillər arasında varislik əlaqələri pozulmaq üzrədir, son illər yaranan və sürətlə inkişaf edən yeni elm sahələri üzrə bizdə kadr potensialı demək olar ki, yaranmır, gənclərin elmə axını çox zəifdir. Müqayisə üçün bildirək ki, ÇXR və ABŞ-da innovasiyaların və Texnologiyaların Transferinə hər il təxminən bir trilyard ABŞ dolları həcmində vəsait qoyulur.
Perspektiv milli innovasiya sistemi yaradılmasının əsas şərtləri qlobal informasiya resurslarından istifadə, yeni biliklərin ölkədaxili (milli) ehtiyaclara uyğun adaptasiyası, milli inkişaf naminə onların tətbiqi və s. məsələləri əhatə edir. Keçid dövrünü yaşayan ölkə kimi Azərbaycan Respublikası innovasiya sahəsində mükəmməl dövlət siyasətini formalaşdırmalı (Milli innivasiya siyasəti), hüquqi-normativ baza yaratmalı, bu əsasda səmərəli fəaliyyət göstərə bilən innovativ şirkətlər, texnoparklar yaradılmalıdır. Nəticədə tədricən innovativ düşüncəli dövlət məmuru, elm və iş adamları formalaşa bilər. Müvafiq kadr təminatı olarsa, respublika üçün daha perspektivli inkişaf, innovativ ideyaların idxal edilməsi, bu ideyaların ya hazır biznes layihə formasına transfer edilməsi, bu əsasda elmtutumlu yeni məhsulların (xidmətlərin) istehsalı, bazara çıxarılması ola bilər. Bu məsələlərin həlli respublika iqtisadiyyatında qeyri-neft sektorunun çəkisinin yüksəlməsinə, biliyə əsaslanan iqtisadiyyatın yaranması və formalaşmasına, Regional İnnovasiya Zonalarının yaranmasına təkan verə bilər.
